Voedsel komt van bij de boer, belandt op ons bord en de resten verdwijnen in de vuilbak. Logisch toch? Of niet? Leidt deze manier van denken tot een stabiele, duurzame en eerlijke voedselproductie?
Van lineair naar circulair
Natuurlijke ecosystemen verlopen in kringlopen waarin grondstoffen telkens opnieuw benut worden. Afval of verspilling bestaat in deze natuurlijke kringlopen dus niet. Al het biologisch materiaal verteert tot bouwstenen voor nieuw leven. Ondanks dit circulaire aspect van onze planeet, verstoort de mens met zijn lineair gedachtegoed deze natuurlijke balans grondig.
In de huidige vooral lineaire economie produceren we, consumeren we en creëren we afval. De verwerking van dat afval kost de maatschappij handenvol geld en is verre van duurzaam op het vlak van klimaat en gezondheid. Bovendien putten we bestaande grondstoffen uit en heeft de ontginning vaak een grote impact op het landschap, klimaat en welzijn van mens en dier.
Het goede nieuws is dat het anders kan. De bewustwording rond de problematiek wordt steeds groter. We zien de laatste jaren namelijk een verschuiving naar een circulair gedachtegoed. Zo blijkt uit de opkomende bio-economie. “De bio-economie start met de productie van hernieuwbare biologische grondstoffen en verwerkt deze grondstoffen en afvalstromen tot waardevolle producten zoals voedsel, diervoeder, biogebaseerde producten en bio-energie.” (EWI, 2021). Voor een goed functionerende bio-economie is het wel cruciaal dat elke partner in de keten zijn steentje bijdraagt in de zoektocht naar duurzame oplossingen. Bovendien vloeien deze oplossingen het best voort uit sectoroverschrijdende samenwerkingen om de volledige kringloop te sluiten.
Als speerpuntcluster en innovatieplatform van de agrovoedingsindustrie ondersteunt ook Flanders’ FOOD zijn leden bij de overgang naar een circulaire bio-economie. Zo ontwikkelt Flanders’ FOOD momenteel een strategische onderzoeks- en innovatieagenda voor de volgende 10 jaar om nevenstromen uit het Vlaamse agrovoedingslandschap beter te benutten. Een aspect dat ook nu al aan bod komt in het projectengamma van Flanders’ FOOD.
Circulariteit in de landbouw
Belangrijke aspecten van duurzaamheid in de primaire sector zijn o.a. biodiversiteit behouden, een evenwichtige nutriëntenbalans van de bodem, water slim gebruiken en uitstoot van broeikasgassen verminderen. Ook verspilling voorkomen of nevenstromen opwaarderen kan de duurzaamheid van de sector sterk verhogen (Fig. 1). Hoogwaardige valorisatie van restmateriaal gebeurt al voor een groot stuk in de veeteelt. Denk maar aan gelatine uit bindweefsel of stremsel uit de lebmagen van kalveren.
Cascade voor de kringloop voedselverlies en -reststromen van producent tot en met consument (OVAM)
