Productie controle via tablet

Competentieprognose in kaart brengen van een voedingsindustrie in verandering: impact digitalisering

Waarom dit project?

Voedingsbedrijven in Vlaanderen zetten belangrijke stappen in de richting van industrie 4.0 en de voedingsfabriek van de toekomst. Doorgedreven digitalisatie is een onmisbare schakel in deze transformatie en van cruciaal belang voor voedingsbedrijven waar operationele excellentie een must is om de marktpositie te behouden en verder te groeien door export.

Digitalisering laat zich voelen in elke afdeling binnen een bedrijf: van HR en boekhouding tot productie en marketing – overal zijn er mogelijkheden en opportuniteiten om te digitaliseren. Nieuwe digitale tools (edocx, big data analyse, ….) doen hun intrede en hebben een ingrijpende invloed op de werkvloer. Elke werknemer binnen een bedrijf zal geconfronteerd worden met de impact van digitalisering. Nieuwe jobs zullen ontstaan, bestaande jobs zullen een andere invulling krijgen of verdwijnen. Welke nieuwe verwachtingen schept dit naar de werknemers toe?

Onderzoek en resultaten

Het project SCOPE Voedingsindustrie was een kwalitatief competentieprognose-onderzoek, een samenwerking tussen Alimento en Flanders’ FOOD waarbij samen met voedingsbedrijven en stakeholders- toekomstige competentieverwachtingen in kaart werden gebracht. In welke mate zorgt digitalisering voor een competentieverschuiving en hoe kunnen we dreigende mismatches op de arbeidsmarkt counteren?

Via diepte interviews bij 18 voedingsbedrijven werden competentieverschuivingen ten gevolge van digitalisering in kaart gebracht op een termijn van tien jaar. Er werd gefocust op twee voedingsspecifieke processen:

  • Bereiden van voedsel: Proces waarbij voedingswaren, op basis van recepten en inzicht in de bereiding en bewaartechnologie, verwerkt worden tot eetwaar.
  • Aanvoer en voorbereiding: Proces waarbij op basis van werkinstructies voedingswaren klaargemaakt worden voor de eigenlijke bereiding. Naast aanvoer kan dit proces bestaan uit reinigen, doseren, dimensioneren en mengen.

De digitale transformatie heeft betrekking op alle bedrijfssectoren, maar de impact ervan is niet gelijklopend voor alle functies. In de diepte interviews werden 3 digitaliseringsscenario’s (uit een lijst van 20) geselecteerd waarvoor een significante impact op de competentienoden verwacht wordt:

  • Digitaliseren van papieren flows – werken met edocs
  • Automatiseren van (kwaliteits)controles via sensoren en digitale labels
  • Benutten van nieuwe communicatietechnologie

De belangrijkste evoluties op de werkvloer die hiermee gepaard gaan zijn:

  • verschuiving van uitvoerende taken naar toezichts-, controle- en monitoringtaken
  • verdwijnen of minstens verminderen van routinematig werk, meer gevarieerd werk
  • vereenvoudiging van sommige taken via geautomatiseerde ondersteuningssystemen
  • binnen dezelfde tijd meer verschillende verantwoordelijkheden
  • extra tijdsbesteding aan procesoptimalisatie
  • toegenomen complexiteit van het (geconnecteerde) machinepark
  • omgaan met en interpreteren van data en statistiek, eerder dan het manipuleren van de voedingsproducten
  • de toegenomen traceerbaarheid van interventies
  • het toenemend kunnen benutten van digitale interfaces en communicatiemedia
  • controle van systemen eerder dan controle van producten

De impact op de competentienoden kan als volgt worden samengevat:

  • hogere verwachtingen op vlak van autonomie, verantwoordelijkheid en zelfsturing
  • meer (mentale) flexibiliteit en cognitieve vaardigheden om de toegenomen complexiteit te beheersen
  • polyvalenter zijn, een bredere skillsset beheersen
  • planningsvermogen gekoppeld aan een bredere taakverantwoordelijkheid
  • nood aan sterke analytische skills, extra abstractievermogen en probleemoplossend denken
  • communicatievaardigheden, en vooral de capaciteit om samen te werken met medewerkers met achtergronden in andere disciplines, zullen extra belangrijk worden.
  • evolutie naar coachend leiderschap ipv taakgericht leiderschap

Terwijl bedrijven zich automatiseren, digitaliseren en transformeren is de grootste uitdaging geworden om het evenwicht te vinden tussen technische competenties en interpersoonlijke competenties. Om de digitale transformatie efficiënt te laten verlopen is het noodzakelijk mens en technologie succesvol met elkaar te koppelen. Soft skills (vermogen om samen te werken, problemen op te lossen, communiceren , …) spelen hierin een cruciale rol. Tegelijkertijd maken de beschikbare technologieën het mogelijk de mens op verschillende vlakken te ondersteunen. Niet elke taak wordt complexer, in vele gevallen wordt het net eenvoudiger.

Vervolgacties

Als uitkomst van dit onderzoek naar de impact van digitalisering op de toekomstige competentienoden werd een actieplan opgesteld waarmee Flanders’ FOOD, alimento en hun partners aan de slag gaan.

  • Actie 1: Digitalisering inzetten voor operatorondersteuning gekoppeld aan de impact van digitalisering op de bedrijfscultuur
  • Actie 2: Opleidingsaanbod alimento actualiseren, verder uitbouwen en promoten
  • Actie 3: Praktijkgericht leren en projectwerking in het onderwijs ondersteunen
  • Actie 4: Aanmoedigen en sensibiliseren van bedrijven en werknemers mbt digitalisatie
  • Actie 5: Sectorbranding – carrière mogelijkheden data-analysten etc in de voedingsindustrie zichtbaar maken
  • Actie 6: Uitbreiding ondersteuningsaanbod mbt persoonlijk ontwikkelingsplan voor elke medewerker

De eerste actie uit het actieplan heeft zich vertaald in de start van het Operator 4.0 project, gestart in 2020. Met dit COOCK project willen de partners inzetten op integratie van het menselijk aspect in het digitalisatietraject.  

Projectpartners

Flanders’ FOOD trad op als promotor, Alimento was partner en Mpiris stond in voor de uitwerking van het project. Scope voedingsindustrie werd gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds en de Vlaamse overheid.

Partners en ondersteunende bedrijven

alimento logo
Barry Callebaut
Fuji Oil Europe
Logo Citribel
Milcobel
What's Cooking? logo
Lotus Bakeries
Lantmännen Unibake
Mydibel
Précon Food Consultants
Logo Puratos
Agristo
Dekeyzer - Ossaer