Al kennis gemaakt met de grondstoffen van de toekomst?

Kleine mensjes fotograferen een lamp

Door klimatologische veranderingen zou het in de nabije toekomst wel eens heel wat minder evident kunnen worden om de grondstoffen die we dagdagelijks in onze producten verwerken te kunnen bekomen. Onze inspiration day wierp alvast een blik op de uitdagingen en de mogelijkheden om ons te wapenen tegen de toekomst.

De inspiration day, die afgelopen vrijdag plaatsvond in de Rode bol in Gent, stond deze keer helemaal in het teken van de nieuwe thematische programmalijn ‘New & Shifting Resources’ (zie onderstaande figuur). Deze programmalijn werd toegevoegd aan de Flanders’ FOOD strategie nadat we merkten dat de noodzaak om in te zetten op nieuwe en meer gevarieerde grondstoffen en efficiëntere manieren om grondstoffen te sourcen en te produceren snel aan belang begon te winnen.

Charlotte 2

New & shifting resources als rode draad doorheen het programma

Het klimaat wordt namelijk grilliger, waardoor oogsten vaker mislukken, en de landbouwgrond die we ter beschikking hebben om een stijgende bevolking te voeden is beperkt. Voor deze complexe uitdagingen is geen eenvoudige oplossing te vinden, maar we kunnen wel een aantal mogelijkheden naar voor schuiven die ons kunnen wapenen tegen de toekomst. Deze vormen dan ook de kern vormen voor deze programmalijn.

Meer circulair werken, en zoveel mogelijk nevenstromen, afvalstromen (en water en energie) hergebruiken.

Bram Pareyt van Puratos opende de inspiration day met ‘De SpaceBakery’, het plan om een volledig gesloten, ecologisch systeem voor het telen van planten met een bakkerij te bouwen, die in staat moet zijn om mensen voor langdurige verblijven op de planeet Mars te kunnen voeden. Of op aarde, voor het geval ons globaal ecosysteem het laat afweten. Het is een extreme vorm van circulaire voedselproductie, maar wel eentje waar we veel van kunnen leren. Lees meer over het project in dit artikel. Ook de workshop ‘circulariteit van grondstoffen’ onder leiding van Bianca en Marie was volledig in het teken van de valorisatie van nevenstromen. Door voorbeelden uit de praktijk van Colruyt (bananenbrood met onverkochte bananen), Eco Treasures (diverse toepassingen op basis van perskoek en pitten uit de sapindustrie) en Wilderhof (producten op basis van nonconform fruit), een start-up, Fiberglob (gebruik van vezels uit Eucalytusbladeren na extractie van de etherische oliën) en een speeddate / netwerkmomentje om verschillende partijen met elkaar te connecteren, kregen de deelnemers alvast de kans om nieuwe ideeën op te doen.

Circular

Het gebruikte areaal aan landbouwgrond proberen verkleinen, door meer in te zetten op plantaardige voeding en nieuwe manieren van primaire productie.

In de namiddag wees Monica Schuster van WWF ons op de impact die onze grondstoffen kunnen hebben in andere landen. Steeds grotere gebieden worden opgeëist voor de productie van palmolie, soja of cacao wat de lokale ecosystemen zoals oerwouden en savannegebieden in het gedrang brengt. Engagementen aangaan die deze ontbossing tegengaan zijn een hulp, maar anderzijds kan ook ingezet worden op nieuwe vormen van primaire productie die minder land in beslag nemen. Hier speelt ook de eiwittransitie een rol, aangezien het grootste deel van de soja waarvoor zo veel land wordt ingenomen, gebruikt wordt als veevoeder voor varkens en kippen. En omdat een dier meer voeder verbruikt dan dat het vlees produceert, kan een verschuiving naar meer plantaardige voeding het gebied dat nodig is voor voedselproductie verkleinen. Een andere mogelijkheid is food én feed produceren op een manier die minder plaats in beslag neemt: door het benutten van de zee, verticale landbouw of in fermentatietanks. Deze laatste brengt ons bij de cellulaire landbouw, die aan bod kwam in de workshop ‘biobased grondstoffen’ geleid door Charlotte. Bij cellulaire landbouw worden cellen geteeld in plaats van organismen, gewoonlijk in fermentatietanks of andere systemen die relatief weinig ruimte in beslag nemen. Of het nu gaat om dierlijke cellen (kweekvlees), bacteriën, gisten en schimmels of micro-algen, de mogelijkheden zijn legio, zeker wanneer we bedenken dat biotechnologie ons theoretisch in staat stelt om deze cellen gelijk welke organische molecule te laten produceren. Met behulp van de voorbeelden van de Bio Base Europe Pilot Plant (industriële biotechnologie) en Inbiose (microbiële fabriekjes voor de productie van humane melk oligosachariden) werd een zicht gegeven op het enorme potentieel. Eindigend in een discussie rond de ethische grenzen van deze technologie, zoals het brouwen van heroïne of het kweken ven mensenvlees…

Monica 2

Een diverser arsenaal aan grondstoffen gebruiken, en deze zo efficiënt mogelijk inzetten.

Tenslotte bracht Rony Swennen van de bananengenenbank van de KU Leuven de geruststellende boodschap dat de banaan nog niet zo snel uitgeroeid zal zijn. Misschien wel de zwakke kneusjes, de Cavendish (de banaan zoals wij die kennen), maar de bananenplant op zich bestaat uit zo veel varianten, en heeft zo veel meer te bieden dan de vruchten alleen, dat je je afvraagt waarom wij ons zo blind staren op die kleine kromme gele dingetjes. Want de manier waarop die gekweekt worden is weinig duurzaam en weinig efficiënt, en dreigt de strijd met de Fusarium schimmel te verliezen. En dat geldt voor veel gewassen die momenteel het gros van onze grondstoffen uitmaken: het gebrek aan diversiteit tussen en binnen gewassen maakt onze landbouwsystemen erg kwetsbaar en niet opgewassen tegen ziekten en extreme weersveranderingen. Bovendien staren we ons maar al te vaak blind op één deel van de plant. Tijd om daar verandering in te brengen. In de workshop ‘diversiteit van grondstoffen’ die Margaux opzette samen met Lore, liet eerst geschiedkundige Peter Scholliers zijn licht schijnen op de evolutie die brood doormaakte, waarna de deelnemers de kans kregen om te proeven van producten die wat minder bekend zijn of gebruik maken van iets originelere grondstoffen dan gewoonlijk. En bovendien moesten raden waarover het ging! De deelnemers sloegen enthousiast aan het quizzen, en de winnaars werden beloond met een mandje creatieve voedingsmiddelen om thuis op te eten!

Ronny 1b

Bron:

Flanders’ FOOD Inspiration day ‘New resources, new opportunities’, 29/11/2019, De Rode Bol, Gent