De Europese bakkerijsector bundelt de krachten voor een duurzame toekomst van tarwe. Met het Sustainable Wheat Initiative willen bedrijven en landbouwers samen toewerken naar een regeneratief en klimaatneutraal graansysteem tegen 2050, met een eerste emissiereductiedoelstelling van 30% tegen 2030.
Op 5 juni 2025 was Flanders’ FOOD aanwezig op het lanceringsevent van het Sustainable Wheat Initiative Europe in het Rabobank Conference Center in Utrecht. Industriële bakkers, meelfabrieken, landbouwcoöperaties en ketenpartners verzamelden er rond een gezamenlijk manifest en een wetenschappelijk onderbouwde roadmap, met als ambitie om tegen 2030 de koolstofvoetafdruk van tarwe en meel met 30% te reduceren ten opzichte van 2022.
Dit initiatief, gecoördineerd door de European Association of Industrial Bakeries (AIBI), benadrukt het belang van samenwerking binnen de keten – van boer tot bakker – en ondersteunt landbouwers in de transitie naar regeneratieve en klimaatbestendige teeltpraktijken. De focus ligt op tastbare impact op vlak van bodemgezondheid, koolstofopslag en duurzaam grondstoffengebruik, met als doel een veerkrachtigere en toekomstbestendige Europese bakkerijketen.
Een gedeelde visie: het Manifesto
Meer dan 40 bedrijven ondertekenden ondertussen het Sustainable Wheat Initiative Europe Manifesto, waaronder Flanders’ FOOD-leden als La Lorraine Bakery Group, Puratos, Lantmännen Unibake, Vandemoortele, Patroba Family Bakers, Dossche Mills, Bakkerij Roelandt, FGBB en Paniflower. Deze intentieverklaring bundelt een sectorbrede visie op klimaatneutraliteit tegen 2050, met een tussentijdse reductiedoelstelling van 30% tegen 2030.
De roadmap voorziet een geleidelijke overstap naar tarwe met aantoonbaar lagere koolstofvoetafdruk per kilogram. Cruciaal is dat deze transitie eerlijk verloopt, met ondersteuning voor telers én behoud van voldoende volumes duurzame bloem aan economisch haalbare voorwaarden.
De laatste status van bedrijven die het manifesto ondertekenden kan je hier terugvinden: Signatories - Sustainable Wheat Initiative Europe.
Waarom duurzame tarweteelt cruciaal is
Met de Europese Green Deal en de Fit for 55-doelstellingen staat duurzaamheid hoog op de agenda. Binnen de broodketen gebeurt maar liefst 64% van de broeikasgasuitstoot vóór het meel de bakkerij bereikt, wat neerkomt op een uitstoot van ongeveer 1 tot 1,25 kg CO₂-equivalent per standaard brood van 500 gram (Espinoza-Orias et al., 2011). Bovendien vereist de productie van 1 kg tarwe tussen de 900 en 2.000 liter water. Deze cijfers onderstrepen de urgentie om de milieu-impact van de graanproductie en -verwerking structureel te verlagen.
In dat kader wint regeneratieve landbouw aan belang als veelbelovende oplossingsrichting. Een recente pan-Europese studie van de European Alliance for Regenerative Agriculture (New Tech Foods, 2025) toont aan dat regeneratieve praktijken niet alleen ecologisch verantwoord zijn, maar ook economisch rendabel kunnen zijn voor landbouwers. Tijdens het symposium werd dit bevestigd door SoilCapital, dat getuigde over de praktische haalbaarheid van regeneratieve systemen, ondersteund door data-inzichten, agronomische begeleiding en financiële incentives.
“Met de juiste ondersteuning werkt het businessmodel. Eens boeren de voordelen ervaren, is de kans klein dat ze terugkeren naar het oude systeem,” klonk het veelzeggend tijdens het event.
De totale Europese industriële bakkerijsector verbruikt jaarlijks zo’n 25 miljoen ton tarwe, goed voor een geschatte uitstoot van 12,5 miljoen ton CO₂-equivalenten. Willen we de klimaatdoelstellingen halen, dan is het verduurzamen van de tarweteelt geen optie, maar een noodzaak.
Sectorbreed engagement en systeemverandering
Onder impuls van AIBI erkennen CEO’s van toonaangevende bakkerijbedrijven dat de bestaanszekerheid van de sector afhangt van gezonde bodems. Volgens het EU Soil Observatory is vandaag 90% van de Europese landbouwbodems in slechte staat door uitputting, intensieve landbouw en klimaatverandering.
Hoewel er al acties lopen rond broeikasgasreductie, blijven deze vaak fragmentarisch en bilateraal. Het Sustainable Wheat Initiative wil deze inspanningen bundelen tot een collectieve, impactvolle aanpak.
Roadmap Graan tot Bakkerijconcept: concept SUSTAIN+ als hefboom voor systeeminnovatie
Binnen de roadmap Graan tot Bakkerijproduct ontwikkelde Flanders’ FOOD het concept SUSTAIN+, dat fungeert als een hefboom voor systeeminnovatie binnen de graanketen. Dit concept focust op het structureel verlagen van de milieu-impact via samenwerking en innovatie over de volledige keten heen. Een centrale doelstelling is om duurzaamheid te koppelen aan andere aspecten die voor consumenten van belang zijn, zoals smaak, gezondheid en productkwaliteit.
Ook op het symposium werd benadrukt dat duurzaamheid pas echt tractie krijgt bij de consument wanneer er bijkomende meerwaarde aan verbonden is. “Consumenten linken smaak aan kwaliteit, en als we dat kunnen combineren met duurzaamheid, hebben we een sterk verhaal,” klonk het bij meerdere sprekers.
Vanuit deze visie verkent Flanders’ FOOD, vertrekkend vanuit de noden van de sector, innovatieve projecten waarin duurzaamheid hand in hand gaat met productkwaliteit en consumentenacceptatie. Een actueel voorbeeld is het GraanWaardig-project (type EIP innovatie), waarin een operationele groep landbouwers ondersteund wordt in de transitie naar duurzame landbouw, met bijzondere aandacht voor het gebruik van oude graanvariëteiten. In samenwerking met bakkerij Van Eeckhout wordt de link gelegd tussen deze teelten en verbeterde productkwaliteit. Deze kwaliteitsverbetering wordt verder onderzocht binnen het TargetDigest-project (type ICON), waar nagegaan wordt of oude graanvariëteiten, die geschikt zijn voor een low-input, agro-ecologisch landbouwsysteem, ook leiden tot voedzamere en beter verteerbare broden.
Binnen het TRADICER-project (type cSBO) ligt de meerwaarde van oude, lokale graan- en hopvariëteiten in de ontwikkeling van authentieke smaken. Zowel bij zure bieren als zuurdesembroden wordt ingezet op smaakverfijning om tot producten van hogere kwaliteit te komen.
Een voorbeeld uit een andere sector binnen het SUSTAIN+-verhaal is het afgelopen SusKool-project (type CPLUS). Hier werden bloemkolen die kwalitatief niet meer geschikt waren voor verkoop opgewaardeerd tot bloemkoolrijst, als strategie tegen voedselverliezen. Waar duurzaamheid initieel de belangrijkste drijfveer was, werd al snel duidelijk dat het concept ook meerwaarde bood als laagcalorisch alternatief voor rijst. Deze bijkomende gezondheidswaarde maakte van de productinnovatie uiteindelijk een groot succes, een schoolvoorbeeld van de SUSTAIN+-aanpak, waarin duurzaamheid en andere vormen van toegevoegde waarde elkaar versterken.
Meer info over de Roadmap Graan tot bakkerijproduct en de verschillende concepten kan je hier vinden.
Conclusie: van intentie naar implementatie
Het Sustainable Wheat Initiative Europe is meer dan een symbolisch engagement: het is een concreet begin van een sectorale systeemverandering. Het Manifesto markeert een kantelpunt en wordt breed gezien als een katalysator voor actie. Tijdens het symposium werd onderstreept dat het succes van deze transitie zal afhangen van vertrouwen, transparantie en samenwerking doorheen de hele keten.
Een systeemverandering vraagt om een langetermijnvisie, met aandacht voor economische haalbaarheid, ecologische meerwaarde én sociale rechtvaardigheid. Zoals één van de sprekers het stelde: “De vraag is niet of de transitie een kost is, maar hoe we die omzetten in een kans voor waardecreatie.”
Bronnen
Espinoza‑Orias N, Stichnothe H, Azapagic A (2011). The carbon footprint of bread. International Journal of Life Cycle Assessment 16(4):351–365. doi:10.1007/s11367-011-0271-0
New Tech Foods. (2025, June 11). World’s largest regenerative agriculture study highlights productivity benefits for European agri-food sector. Retrieved from https://www.newtechfoods.com/news/world-s-largest-regenerative-agriculture-study-highlights-productivity-benefits-for-european-agri
