Groenten en fruit zijn gezond en lekker. Ze zitten boordevol vitaminen, antioxidanten, mineralen en vezels en bevatten veel water en relatief weinig calorieën. Ze geven kleur, smaak en textuur aan ons eten. Denk maar aan het succes van kookboeken met groenten of restaurants die zich specialiseren in groentebereidingen. Ook in de vernieuwde voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven hebben groenten en fruit een belangrijke plaats in een evenwichtig eetpatroon.
Onvoldoende consumptie
En toch eten we met zijn allen niet genoeg groenten en fruit. De Wereldgezondheidsorganisatie beveelt aan om dagelijks 400 g groenten en fruit te eten en De Hoge Gezondheidsraad in België raadt zelfs 300 g groenten en 250 g fruit per dag aan. In 2017 werden wereldwijd bijna 4 miljoen doden toegeschreven aan het onvoldoende consumeren van groenten en fruit door het ontwikkelen van overgewicht, hart- en vaatziekten, kanker en diabetes. Enkele belangrijke redenen voor deze onvoldoende consumptie zijn beperkte beschikbaarheid, betaalbaarheid en opvoeding. In veel culturen wordt er ook dagelijks rijst, pasta of aardappelen gegeten, terwijl groenten en fruit hier meer variatie zouden kunnen brengen. Inzetten op onderwijs en kennis over de gezondheidseffecten van groenten en fruit zal alleen maar voordelig zijn voor een stijgende consumptie.
Internationaal Jaar FAO
Reden genoeg dus voor de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, om 2021 uit te roepen tot het Internationaal Jaar van Fruit en Groente. Zo hopen ze om het bewustzijn bij de consument te verhogen en bij te dragen tot een evenwichtige levensstijl. Daarbij komt nog dat een groot deel van de productie van groenten en fruit verloren gaat of verspild wordt. Dit voedselverlies treedt op in alle stappen van de keten: gewassen gaan verloren op het veld tijdens de oogst, maar ook tijdens het transport, de bewaring en de verwerking. Groenten en fruit bevatten namelijk veel water en zijn dus beperkt houdbaar. Inzetten op innovatie van bewaring- en verwerkingstechnieken van groenten en fruit is dus belangrijk om ze het hele jaar door beschikbaar te maken. Gelukkig is er in Vlaanderen veel expertise aanwezig bij de kennisinstellingen en wordt onze groenteverwerkende industrie gekenmerkt door een nauw contact tussen landbouwers en verwerkers. Zo is er vaak maar 2 tot 4 uur tijd tussen oogst en verwerking om een maximale bewaring van de nutritionele kwaliteit te verzekeren.
Onze groenteverwerkende industrie wordt gekenmerkt door een nauw contact tussen landbouwers en verwerkers.
Groente- en fruitteelt in Vlaanderen
In Vlaanderen is de productie van groenten en fruit erg belangrijk. In de eerste plaats voor het inkomen van de landbouwers, maar ook als industriegewas voor de verwerkende sector. Zo besloeg in 2017 de groenteteelt een oppervlakte van ongeveer 32 000 hectare. Meer dan 95% hiervan is bestemd voor de teelt van groenten in openlucht. De voornaamste teelten in Vlaanderen zijn wortelen, bloemkolen, prei, erwten, uien, spruiten en spinazie. Ongeveer driekwart van de groenten geteeld in openlucht is bestemd voor de industrie met wortelen, bloemkolen en erwten als belangrijkste industrieteelten. Deze cijfers zijn natuurlijk een momentopname in een bepaald jaar, maar geven een goed beeld van het belang voor de landbouw. Ook is het areaal groenten in Vlaanderen de laatste jaren in stijgende lijn. De groenteteelt in openlucht is vooral geconcentreerd in West-Vlaanderen met de aanwezigheid van veel contractteelt en de diepvriesindustrie, die in 2018 meer dan 1 miljoen ton bevroren groenten produceerde. Groenten onder glas worden vooral geteeld rond de gemeenten Sint-Katelijne-Waver en Hoogstraten. De fruitteelt besloeg in 2017 bijna 18.000 hectare. Peren, appels en aardbeien zijn de belangrijkste teelten. De teelt van zachtfruit zoals bessen en frambozen zit wel in de lift. Ook de fruitteelt is sterk regionaal geconcentreerd, nl. vooral in Limburg en het Hageland. In de fruitteelt ligt de nadruk op de productie van vers fruit. Nevenstromen worden ook verwerkt tot onder andere sappen, confituren en stropen, maar in vergelijking met groenten is de fruitverwerking als industrie minder aanwezig in Vlaanderen. Daarnaast zit de teelt van wijndruiven en de productie van wijn de laatste jaren wel in de lift in Vlaanderen.
De voornaamste groenteteelten in Vlaanderen zijn wortelen, bloemkolen, prei, erwten, uien, spruiten en spinazie.
Innovatie @ Flanders' FOOD
Ook bij Flanders’ FOOD staan groenten in the picture. Recent publiceerden we de roadmap Groente tot Veggie als strategische innovatieagenda met een blik op de nodige innovatie- en onderzoeksinitiatieven tot 2030. De roadmap beschrijft zeven concepten voor een tijdshorizon van tien jaar en werd uitgetekend met bedrijven en kennisinstellingen uit de sector. Enkele uitdagingen zijn: de ontwikkeling van innovatieve producten en processen, invloed van nutritie op gezondheid, voedselveiligheid, duurzaamheid, automatisering en digitalisering om zo onze groenteverwerkende industrie aan de top van Europa te houden. De positieve impact van groenten en fruit op gezondheid kan ook gekoppeld worden aan onze roadmap Nutritie.
Daarnaast lopen er binnen Flanders’ FOOD momenteel enkele projecten rond groenten. Zo worden in het Veggiechain project allerlei nutritionele en functionele parameters in de verwerkingsketen van spruiten en prei onderzocht, met aandacht voor de verschillende processtappen in de groenteverwerkende keten. Ook het effect van regeneratie op de kwaliteit van groenten in een bereide maaltijd wordt hierin onderzocht. In het Veggiechain project kunnen nog steeds bedrijven aansluiten om het onderzoek vanop de eerste rij mee te volgen en nieuwe projecten mee vorm te geven. Voor meer info kan je hiervoor contact opnemen met maarten.uyttebroek@flandersfood.com. In het Popeye project worden dan weer innovatieve technologieën onderzocht om met behulp van bacteriën of mineralen plantenstress in spinazie te verminderen en zo de opbrengst te verhogen. Alleen maar voordelen voor de landbouwers en de verwerkers.
Ook de valorisatie van nevenstromen als algemeen duurzaamheidsprincipe is erg belangrijk voor Flanders’ FOOD. Zo wordt er in het Optiberry project een optimaal gebruik van nevenstromen uit de bessenteelt onderzocht, terwijl in het Demeter project de valorisatie van nevenstromen van onder andere wortelen en broccoli tot sappen, soepen en vezels wordt uitgetest. Ook een roadmap rond de valorisatie van nevenstromen voor de agrovoedingsindustrie is in opmaak.
‘An apple a day keeps the doctor away’ is altijd een goed begin, maar onvoldoende. De uitdaging is om meer mensen hiervan te overtuigen, zowel in Vlaanderen maar ook in Europa. Samen met alle bedrijven, kennisinstellingen en proefcentra uit Vlaanderen werkt Flanders' FOOD hier graag aan mee. 2021 was dan wel het Internationaal Jaar van Fruit en Groente, bij Flanders’ FOOD gaan we aan de slag om van 2022 het Vlaamse Jaar van Groente en Fruit te maken.
In het Veggiechain project worden nutritionele en functionele parameters in de verwerkingsketen van spruiten en prei onderzocht, met aandacht voor de verschillende processtappen in de groenteverwerkende keten.
Bronnen
FAO. (2020) Fruit and vegetables – your dietary essentials. The International Year of Fruits and Vegetables, 2021, background paper, Rome.
Fruit and vegetables – your dietary essentials (fao.org)
Platteau J., Lambrechts G., Roels K. & Van Bogaert T. (reds.) (2018) Uitdagingen voor de Vlaamse land- en tuinbouw. Landbouwrapport 2018, Departement Landbouw en Visserij, Brussel.
