Nevenstromen als sluitstuk in de circulaire economie – het is mogelijk!

Gepubliceerd op 06 december 2016

Nevenstromen valoriseren vormt één van de sluitstukken van de circulaire economie. Echter, er is nog werk aan de winkel, want de huidige valorisatie van deze stromen kan nog beter.

Nevenstromen valoriseren vormt één van de sluitstukken van de circulaire economie. Echter, er is nog werk aan de winkel, want de huidige valorisatie van deze stromen kan nog beter. Voor stromen die niet in bulk naar veevoeder gaan, ligt de focus op het extraheren van één zuivere component. Voor deze zuivere fracties worden toepassingen gezocht met een hoge toegevoegde waarde in voeding, farmacie, cosmetica en chemie. Gevolg: één component moet de kosten dekken van de verwerking van de volledige stroom. Zo begrijpt u meteen dat vele valorisatiepistes niet economisch rendabel zijn. Bovendien creëren we nevenstromen van nevenstromen en is de cirkel in biomassa dus zeker nog niet rond. Het kan anders.

Multi-valorisatie

Meerdere waardevolle componenten (kunnen) worden geëxtraheerd uit één biomassastroom. In het RESFOOD-project zijn onderzoekers er in geslaagd om met alternatieve en milieuvriendelijke extractietechnologieën naast een hoofdcomponent ook een of meerdere andere component(en) te extraheren. Het gaat over technologieën zoals superkritische CO2-extractie. Die alternatieve technologieën zijn noodzakelijk om de perskoek te vrijwaren van solventen zoals hexaan en methanol zodat ook nog andere componenten uit de perskoek geëxtraheerd kunnen worden. De resultaten van het onderzoek tonen aan dat net de extractie van verschillende hoogwaardige componenten economisch interessanter is.

Specifiek voor voedingstoepassingen kan de combinatie van verschillende hoogwaardige componenten in een extract zelfs belangrijk zijn. Zo heeft het Flanders' FOOD project PRESERVALG bv. getoond dat een algenextract met vele soorten componenten een krachtiger antioxidans vormt dan de extractie van één specifieke antioxidans uit de alg. De verschillende componenten in het extract hebben namelijk een complementaire antioxidantwerking.

Sleutel in het onderzoek: food en feed-grade extractiemethodes

Bij voorkeur zijn deze methodes gemakkelijk toepasbaar en goedkoop. Hier wordt aan gewerkt in twee toekomstige projecten! Begin 2017 gaat het project Food Heroes van start met partners uit Vlaanderen, Nederland, Frankrijk, Ierland en het VK. Food Heroes wil vooral voedselverliezen verminderen in de eerste schakels van de keten. Nieuwe en creatieve oplossingen zullen uitgewerkt worden met bedrijven via co-creatieve workshops en pilot cases.

We verwachten in 2017 ook de goedkeuring van een ander interregionaal project met partners uit Vlaanderen en Nederland. Dit project brengt vraag en aanbod van stromen in kaart om ze waar mogelijk te matchen. Voor deze matches wordt naar voedingstoepassingen gezocht doorheen de volledige waardeketen. Meerdere initiatieven hebben al ingezet op het vinden van matches. Op 21 november 2016 vond het BioBoost-event plaats. Tijdens dit event hebben aanbieders en afnemers van plantaardige reststromen nader kennis gemaakt en werden geïnspireerd door de verhalen van anderen. Voorbeelden hier waren: bermmaaisel waarvan de vezels verwerkt worden met gerecycleerd papier tot eierdozen, wortelstoomschillen tot groentensap, koffiepulp tot nieuwe voedingsingrediënten zoals emulgatoren.

Genetwerkte lokale bioraffinaderijen

Nog belangrijker dan de technologie is de logistiek. De grote hoeveelheden natte biomassastromen zijn het vaak de transportkosten niet waard om ze naar een centrale bioraffinaderij te brengen. Een visie die ook op Europees niveau wordt gedragen met de inzet op ‘multi-input en multi-product biorefineries’, m.a.w. het versterken van het huidige netwerk van grote bioraffinaderijen (denk aan de Bio-Based Europe Pilot Plant in Gent) – met kleinschalige initiatieven dichter bij de landbouwer en de voedingsproducent.

En Flanders' FOOD?

Ook in de toekomst zet Flanders’ FOOD, als speerpuntcluster agrovoeding in wording, in op de valorisatie van nevenstromen doorheen de volledige agrovoedingsketen. Eén van de strategische doelstellingen is to “Create new value chains & business opportunities” waar wij onder andere de valorisatie van nevenstromen bekijken op weg naar een more resilient and sustainable agrifood system. Als speerpuntcluster wil Flanders’ FOOD met alle partners in de waardeketen samenwerken om ketens te sluiten. Flanders’ FOOD faciliteert daarvoor het overleg met bedrijven, kennisinstellingen, de overheid en andere innovatieactoren.