Start to ‘Rethink Energy 4 Food’​

start to rethink energy 4 food - boekje

Een terugblik op het 'Start to Rethink Energy 4 Food'-event dat onlangs plaatsvond met als doel de Vlaamse voedingsindustrie en energiesector bewust te maken van de noodzaak van innovatie om de energietransitie te versnellen. Flanders’ FOOD, Flux50 en Fevia Vlaanderen bundelden hun krachten om een mix van projectinformatie, inspirerende sprekers en netwerkmogelijkheden te bieden, waarmee de start van de energietransitie in de voedingsindustrie gemarkeerd werd.

Onderzoek rond 4 thema’s

Het project 'Rethink Energy 4 Food', gesteund door VLAIO en het Vlaams klimaatfonds, begon eerder dit jaar met als doel de kennis over duurzame innovatieve energietechnologieën bij voedingsbedrijven te vergroten. Tijdens de kickoff van dit project eind april benadrukte Tom Quintelier van Fevia Vlaanderen het belang van samenwerking tussen onderzoeksinstellingen, energietechnologiebedrijven en overheden om de voedingsindustrie CO2-neutraal te maken. Het onderzoek in het project richt zich op vier thema’s waar de voedingsindustrie vraag naar heeft. Zo onderzoeken we de toepasbaarheid van nieuwe innovatieve technologieën en geven we voedingsbedrijven tools om de juiste investeringsbeslissingen te nemen. Elk thema werd op het event ook voorgesteld in combinatie met enkele praktijkvoorbeelden. 

Het eerste onderzoek richt zich op de elektrificatie van ovenprocessen, waarbij Hogeschool VIVES en de onderzoeksgroep Laboratory of Food Chemistry and Biochemistry van de KU Leuven een vergelijkende studie uitvoeren. Ze onderzoeken traditionele gasovens versus microgolf- en infraroodtechnologieën. Hoewel microgolftechnologie veelbelovend is qua energie-efficiëntie, zijn er nog onzekerheden over het behoud van productkwaliteit bij de overstap van gasovens naar microgolftechnologie. Het onderzoek zal de toepasbaarheid van deze technologieën evalueren op modelproducten zoals cake, koekjes en pre-bake bladerdeegpasteitjes.
Het tweede onderzoek, uitgevoerd door UGent, bekijkt welke technologieën kunnen voldoen aan de hoge temperatuurnoden binnen de voedingsindustrie. Hoewel warmtepompen al ingeburgerd zijn voor residentiële toepassingen, voldoen ze nog niet altijd aan de verwachtingen van de industrie. Door de hoge temperatuurnoden van voedingsbedrijven in kaart te brengen, zal UGent technologieën zoals industriële warmtepompen, inductie, mechanical vapour recompressors en E-boilers op een techno-economische manier matchen met deze behoeften. Ze zullen ook de prestaties van twee geïnstalleerde toestellen monitoren, met aandacht voor het behoud van proces- en productkwaliteit.
 

groenten op transportband

In het derde onderzoek slaan Howest, VITO en UGent de handen in elkaar om te kijken hoe opgewekte thermische en elektrische energie het best opgeslagen en aangestuurd worden. Om dit flexibel te kunnen aansturen, is er nood aan sensoren die het elektriciteitsverbruik opmeet en het aanbod kan matchen met de vraag van de processen. Wat is de minimale set aan sensoren dat een voedingsbedrijf nodig heeft? Wat is er commercieel beschikbaar? En waar moeten bedrijven rekening mee houden bij het implementeren van energiemanagementsystemen? Dit zal gedemonstreerd worden in de pilootinfrastructuur van VEG-i-TEC die op een semi-industriëles schaal aardappelen en groenten kunnen verwerken om zo nieuwe inzichten voor deze sector te verkrijgen. VITO zal daarnaast ook onderzoeken wat de macrotrends zijn rond energie in de voedingsindustrie. Is waterstofgas de toekomst? Op welke technologieën zal de Europese Unie inzetten? Deze vragen zullen in dit focustraject dieper onderzocht worden.
In het laatste onderzoeksthema zal er dieper ingegaan worden op koeling. Zo zal Hogeschool VIVES de toepassingsmogelijkheden van vacuümkoeling onderzoeken en de energiewinsten bekijken die worden behaald. In vergelijking met traditionele koeltechnieken, bezit vacuümkoeling geen fluorhoudende koelmiddelen die het milieu belasten. De koude keten is een belangrijk aspect in vele subsectoren van de voedingsindustrie. Ventilatiekoeling is momenteel één van de meest gebruikte koelingstechnieken, maar product- of ventilatie-eigenschappen kunnen een invloed hebben op de efficiëntie van warmteoverdracht. KU Leuven zal met behulp van Computational Fluid Dynamics (CFD) de efficiëntie van ventilatiekoeling verbeteren door luchtstromen en warmteoverdracht te simuleren. Tot slot zal UGent een literatuurstudie uitvoeren naar veelbelovende koelingstechnologieën die in een geïntegreerd systeem warmte kan onttrekken (koelen) en deze te gebruiken voor warmtevereiste processen.

Voorlopers binnen de voedingsindustrie

Tijdens het event werd binnen elk onderzoeksthema een inspirerend praktijkvoorbeeld gepresenteerd dat de filosofie van Trias Energetica omarmt. Dit is een drie-stappenstrategie om energiebesparende maatregelen te nemen (zie figuur). 
 

De eerste spreker, Peter Aerts van CEE, gaf een presentatie over de elektrificatie van voedingsprocessen. Bij CEE volgen ze de filosofie van Trias Energetica, waarbij ze het energieverbruik minimaliseren en duurzame energiebronnen benutten, met het product zelf als uitgangspunt. Ze zijn bijvoorbeeld gestart met het roosteren van koffiebonen en hebben gekeken naar de specifieke vereisten om hoogwaardige koffie te produceren. Hieruit hebben ze een continu roosterproces ontwikkeld dat volledig geëlektrificeerd is en twee à drie keer energie-efficiënter is dan het traditionele proces.
In veel fabrieken zijn er processen die restwarmte genereren die hergebruikt kan worden voor andere doeleinden. Jan Ingels van Tiense Suikerraffinaderij besprak het Europese project 'Spirit', waarbij een warmtepomp is geïnstalleerd om 4 MW stoom te produceren bij temperaturen tot 138°C, afkomstig van een vacuüm stoombron bij 80°C. Deze stoom zal tijdens de twee productiecampagnes worden gebruikt voor de suikerproductie.
Dominique Hamerlinck, uitgeroepen tot energiemanager van het jaar, deelde zijn ervaring bij Alpro, waar hij een 'hot water smart grid' heeft geïntroduceerd. Hiermee zijn warmtebronnen en -verbruikers op een gebalanceerde manier verbonden en kunnen ze worden opgeslagen op verschillende temperaturen in een multi-temperatuur buffertank. Dankzij dit warmtenetwerk kan Alpro flexibel verschillende energiebronnen gebruiken, afhankelijk van de dagprijzen van elektriciteit en gas. Via forecasting modellen kunnen ze binnen Alpro de juiste energiebron kiezen en het productieproces optimaliseren.
De laatste spreker, Charles D’Hulster van SKT Industrial Cooling Solutions, besprak een praktijkvoorbeeld waarbij meerdere machinekamers verspreid over de site werden gebruikt met verschillende koudemiddelen. SKT heeft uiteindelijk de volledige koelproductie gecentraliseerd in één nieuwe machinekamer. De keuze voor ammoniak als koelmiddel, met een Global Warming Potential (GWP) van 0, zorgde voor een terugverdientijd van ongeveer 10 jaar voor de klant.

Watts Next?

De energietransitie komt eraan en uiteindelijk zal elk voedingsbedrijf zijn steentje moeten bijdragen. Maar hoe begin je hier nu aan? Wij tonen jou de weg!
 

watts next
  1. Sector Federatie Overeenkomst (SFO): dienstverlening uitgevoerd door Denercon in samenwerking met Fevia en VLAIO om voedingsbedrijven te ontzorgen en te helpen bij de implementatie van energiebesparende maatregelen. Dit is voor voedingsbedrijven met een energieverbruik dat lager dan 0,1 PJ ligt, met andere woorden alle bedrijven die niet tot de doelgroep van de  Energiebeleidsovereenkomst (EBO) horen.
  2. Platformwerking Rethink Energy 4 Food: via events, workshops, demonstraties en nieuwsbrieven kan je kennis opdoen over energie in de voedingsindustrie uit het onderzoek (zie hierboven) en de ‘technology watch’. Het doel van de platformwerking is om enerzijds een algemene kennisverhoging door te voeren en anderzijds samenwerkingen tussen de energiesector en voedingssector te initiëren. Verschillende activiteiten zullen plaatsvinden:
    1. Jaarlijks energie-event: op dit event zullen de nieuwste innovaties en commercieel beschikbare technologieën gepresenteerd worden door experts en bedrijven die er al gebruik van maken. Hier maak je kennis met mogelijks nieuwe partners die jou kunnen ondersteunen bij de energietransitie.
    2. Rondetafelgesprekken: voedingsbedrijven, energiebedrijven en experten discussieren hier over energieproblematieken in de voedingsindustrie en wisselen kennis met elkaar uit. Hieruit kunnen nieuwe businessmodellen ontstaan.
    3. Geleide beursgang: op een nationale of internationale beurs stellen we voor jou een programma samen dat relevant is voor bedrijven uit de voedingsindustrie.
    4. Meet & Peak excursies: bij een innovatief (voedings)bedrijf leer je een nieuwe innovatie in de praktijk kennen. Via een bedrijfsgetuigenis en inspirerende sprekers ontdek je welke uitdagingen aan deze technologie gekoppeld zijn.
  3. Energiecoaching: Met deze dienstverlening krijg je extern advies voor investering in groene technologie en begeleiden we je tot de investering/implementatie van marktklare technologische oplossingen. Een energie-expert en innovatie manager van Flanders’ FOOD komen bij jou langs om een business case op te stellen die tot een effectief investeringstraject in vergroening of energie-reductie kan leiden.
  4. Innovatietrajecten: Heb je een projectidee? Dan kunnen Flanders’ FOOD en Flux50 je hierbij helpen om het idee verder vorm te geven. Wanneer het past binnen onze strategie en voldoet aan enkele voorwaarden helpen we je van idee naar projectvoorstel. En anders bekijken we samen welke andere mogelijkheden er zijn om je idee uit te werken, bv. via Team Bedrijftrajecten van VLAIO.

Partners

Flanders' FOOD logo
logo Flux50
Fevia Vlaanderen
KU Leuven
Universiteit Gent
Logo Hogeschool VIVES
Vito
Howest logo