In de vorige artikels over voedingsvezels bleek dat het wetenschappelijk onderzoek rond vezels en gezondheid de laatste jaren in een sneltempo toenam, maar dat dit nog altijd zeer complex blijft en we nog voor een heel aantal uitdagingen staan. Zo zijn de gezondheidsvoordelen klaarblijkelijk aanwezig, maar worden er wel voldoende vezels gegeten? In dit laatste artikel van de reeks geven we een overzicht van aanbevelingen voor consumptie en maken we een schets van het wettelijke kader.
In de eerste drie artikels gaven een antwoord op de volgende vragen:
- Wat zijn voedingsvezels nu juist?
- Waar je ze kan vinden?
- Wat is de impact van verrijking op de functionaliteit
- Wat zijn nu juist de gezondheidseffecten?
Consumptie en aanbevelingen: worden er voldoende vezels ingenomen?
Op basis van wetenschappelijke studies werden er aanbevolen dagelijkse innames geformuleerd door De Hoge Gezondheidsraad. Dit is een berekende hoeveelheid vezels die nodig zijn om de positieve effecten te ervaren. Deze aanbevelingen zijn afhankelijk van het geslacht, de leeftijd etc. Dit is natuurlijk logisch. Iemand met een hogere energiebehoefte heeft bijvoorbeeld ook meer vezels nodig. Bij volwassenen zou de inname minimum gemiddeld 30g per dag moeten zijn. Aangezien er momenteel niet voldoende studies zijn over de invloed van specifieke kenmerken van voedingsvezels of de gezondheid, zijn er nog geen specifieke aanbevelingen voor de verschillende afzonderlijke type vezels.
Specifieke data over de vezelinname in België bestaat er niet. Maar uit de gezondheidsenquête van 2018 bleek dat slechts een minderheid erin slaagt om de aanbevolen hoeveelheid voor groeten en fruit (minimaal 250g fruit en 300g groenten per dag) te behalen. Ook de aanbevelingen van volle graanproducten (minimaal 150g volle graanproducten per dag) worden door de meerderheid van de Belgische bevolking niet gehaald. Hierdoor kunnen we veronderstellen dat de inname van vezels toch nog onder de hierboven vermelde aanbevelingen ligt. Zoals besproken in deel II van de artikelreeks kunnen vezels ook toegevoegd worden aan voedingsproducten. In achting genomen dat de Belgische bevolking vermoedelijk onvoldoende vezels consumeert, is dergelijk aanbod dus ook heel belangrijk.
Een belangrijke rol voor de voedingsindustrie. Hoe kunnen zij hiertoe bijdragen?
Zoals net vermeld is het creëren van aanbod heel belangrijk. Vezels kunnen geëxtraheerd worden uit vezelrijke producten. Vervolgens kunnen ze toegevoegd worden aan een ander product, als verrijking of als vervanging van een ingrediënt. Dergelijke trend nam afgelopen jaren al sterk toe, en er werden al een hele boel inspirerende projecten op poten gezet. Een voorbeeld van een innovatief project in dit thema is Fibraxfun.
Naast het creëren van aanbod is ook sensibilisatie van de consument heel belangrijk, dit zowel op groepsniveau als op individueel niveau. Hiervoor is informatievoorziening noodzakelijk. Dit kan gaan over het belang van een gezond en gevarieerd voedingspatroon waarin voedingsvezels een centrale rol spelen, maar bijvoorbeeld ook over de producten die voedingsvezels aanbrengen. Informatie en educatie creëert bewustwording, en bewustwording creëert op zijn beurt een mogelijkheid tot gedragsverandering.
Hoe zit het met de informatievoorziening? Wetgeving
Vezels moeten bij voorverpakte producten op het etiket of op de verpakking zelf vermeld staan, bijvoorbeeld in de ingrediëntenlijst of voedingsmiddelentabel . In de ingrediëntenlijst staan alle ingrediënten vermeld in volgorde van afnemende hoeveelheid. Wanneer het product een voedingsvezel bevat, dient het vermeld te worden samen met het percentage ervan. Wanneer de voedingsvezel afkomstig is van een allergeen moet dit volgens de allergenen wetgeving weergegeven worden. Daarnaast kan de hoeveelheid voedingsvezel ook vermeld worden in de voedingswaardetabel. Dit is niet verplicht tenzij er op het product een voedings- of gezondheidsclaim vermeld wordt.
Wanneer een product aan bepaalde voorwaarden met betrekking tot vezels voldoet, kunnen er specifieke voedings- of gezondheidsclaims toegekend worden. Een voedingsclaim zegt iets over de energetische waarde of de nutritionele samenstelling van een product. Sinds 2006 bestaat er een Europese verordening betreffende claims met als doel de aanpak hierrond te harmoniseren. Hierin staat er een lijst met toegestane claims en beweringen en de voorwaardes voor gebruik. Voor voedingsvezels geldt er bijvoorbeeld dat een voedingsmiddel minstens 3g vezel per 100g moet bevatten ofwel 1.5g per 100 Kcal alvorens de voedingsclaim 'bron van vezel' vermeld mag worden. Voor de voedingsclaim 'rijk aan vezel' geldt de voorwaarde dat een product minstens 6g vezel per 100g of 3g per 100 Kcal moet bevatten.
Een gezondheidsclaim zegt iets over de tendens dat een voedingsmiddel een positief effect heeft op de gezondheid. Gezondheidsclaims zijn vaak ingewikkelder en mogen ook maar onder bepaalde voorwaarden worden gebruikt. Het effect op de gezondheid moet wel degelijk bewezen zijn.
Een claim kan worden ingediend bij de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Zij beoordelen de onderbouwing van de claims. Hierbij geldt bijvoorbeeld dat de consument voldoende en correct geïnformeerd wordt. En dat de claim verstaanbaar en nooit misleidend mag zijn. Dit laatste wil zeggen dat de vermelding nooit de consument mag misleiden over de aard, samenstelling, productie-of bereidingswijze, kenmerken en oorsprong van het product. Het Federaal Agentschap Voor Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) voert de controles uit op deze claims en beweringen.
Wanneer de wetgeving rond deze claims en beweringen ingewikkeld overkomt, kan een voedingsbedrijf altijd beroep doen op advies van de Hoge Gezondheidsraad. Zij kunnen een voedingsbedrijf in dit proces begeleiden en ondersteunen. Is dit iets waar jullie als bedrijf wel interesse in hebben, laat het ons hieronder dan even weten.
Met dit artikel komen we aan het einde van een vierdelige artikelreeks rond voedingsvezels. Wij wilden met deze reeks jullie het belang van vezels aantonen, maar ook de belangrijke rol van de voedingsindustrie in bewustwording bij de consument. Want zoals eerder gezegd: voedingsvezels, een complex maar veelbelovend verhaal.
Bronnen
FAVV - Voedings- en gezondheidsclaims
Voedingsaanbevelingen voor België
