De introductie van industrie 5.0 leidt tot andere manieren van werken. Binnen voedingsbedrijven zal technologie ervoor zorgen dat niet alleen operatoren anders werken en nieuwe competenties moeten ontwikkelen, maar bij uitbreiding de volledige organisatie. Bij wie ligt welke verantwoordelijkheid? Is het nog duidelijk waar men bezig is? Wie is de eigenaar van de data? Slechts enkele vragen die binnen een bedrijf ontstaan door implementatie van industrie 5.0.
In deze 3-delige reeks zoomen we in op de impact van digitalisering op de operator, de organisatie en de volledige keten. Vandaag in dit derde deel: de impact van digitalisering op de voedingsketen.
Een data-economie in de voedingsindustrie
In een data-economie verzamelen bedrijven gegevens en wisselen ze uit met andere bedrijven om economische waarde te creëren. Het is vaak cruciaal om te ontdekken welke interessante data aanwezig is in jouw bedrijf en hoe het delen van deze data een win-winsituatie voor alle betrokken partijen kan opleveren. Een voorbeeld waarin het delen van data een win-winsituatie teweegbrengt, is het automatisch aanvullen van ingrediënten of verpakkingsmateriaal op basis van de voorraadgegevens. Sommige voedingsbedrijven maken al gebruik van een Application Programming Interface (API) om de connectie te leggen tussen hun eigen informaticasysteem en dat van de toeleverancier. Data kan op een veilige manier worden uitgewisseld, waardoor je de toeleverancier een overzicht kunt geven van jouw voorraad. Op deze manier kan de toeleverancier sneller leveren en een betere service bieden.
In het onderstaande filmpje kun je een voorbeeld zien van hoe een API kan helpen bij het beschikbaar maken van informatie voor partners, klanten en toeleveranciers.
Hoe een API kan helpen
Digitale ketensamenwerking
Er zijn verschillende redenen om op een digitale manier data met jouw ketenpartners te delen. Het zal enerzijds de eindconsument en de maatschappij ten goede komen. Denk maar aan verschillende initiatieven om de eindconsument te informeren over dierwelzijn, ecologische voetafdruk of de nutritionele waarde. Anderzijds zal data ook helpen om processen te verbeteren op het vlak van voedselkwaliteit, energie- en waterverbruik.
In het ESF-project CHAIN hebben Flanders’ FOOD, ILVO en Workitects op een heel andere manier gekeken naar het waarom van het delen van data doorheen de keten. Momenteel zijn er al heel wat datastromen aanwezig die noodzakelijk zijn om te voldoen aan klanteneisen, wetgeving of om bedrijfsprocessen te verbeteren. Dit gebeurt vandaag voornamelijk via e-mail, telefonisch of met behulp van Excel-bestanden. Wat we hebben waargenomen, is dat er werknemers zijn die deze informatie in hun bedrijfssystemen moeten invoeren, waardoor ze hun tijd minder kunnen besteden aan waardevoller werk. Het is dan ook interessant om te onderzoeken waar er zich in jouw organisatie overtypers bevinden.
Daarnaast kan het delen van data ook een positief effect hebben op de werkbaarheid van functies. Volgens het 'KIP'-model van Workitects zullen functies werkbaarder worden wanneer een werknemer voldoende kennis bezit, informatie krijgt en inzicht heeft in de planning. Technologie, zoals kunstmatige intelligentie, zou inzichten kunnen verschaffen over optimale machine-instellingen of de planning kunnen aanpassen via forecasting. In deze voorbeelden heb je respectievelijk kwaliteitsdata nodig van inkomende goederen en data over de afname van de eindconsument. Deze data bevindt zich eerder of verder in de keten, waardoor deze toepassingen enkel mogelijk zijn als je data van jouw ketenpartners ontvangt.
Data spaces: de toekomst van een duurzame data-economie?
Binnen Europa dromen ze ervan om het decentraal en betrouwbaar delen van gegevens mogelijk te maken op grote schaal via het innovatieve concept van data spaces. Deze benadering biedt een veilige en eenvoudige oplossing voor het delen van data, waarbij eenieder de controle en eigenaarschap behoudt over zijn persoonlijke informatie. Data spaces weren risico's zoals overbodige dataopslag, datamonopolies en potentiële doelwitten voor hackers, terwijl ze een omgeving creëren waar leveranciers en gebruikers ongestoord gegevens kunnen uitwisselen. Vertrouwen, essentieel voor succes, wordt net zoals bij het delen van informatie op het internet, ondersteund door breed gedragen standaarden en afspraken.
Op zowel Europees als Vlaams niveau staan initiatieven, zoals die van Gaia-X en het Datanutsbedrijf Athumi, centraal in de ontwikkeling en implementatie van deze visionaire data spaces. De uitdaging? Het aantrekken van een kritische massa deelnemers om het volledige potentieel van data spaces te benutten. Deze initiatieven zetten vaak in met specifieke use cases in domeinen als gezondheidszorg, milieu en mobiliteit, met als doel synergiën tussen verschillende domeinen te bevorderen en gescheiden data spaces te vermijden.
Binnen deze data spaces heeft bepaalde informatie niet alleen intrinsieke waarde, maar vertegenwoordigt ze ook economische waarde. Dit benadrukt de noodzaak van robuuste economische en juridische afspraken, die bepalen wie de eigenaar is en of de data tegen een bepaalde prijs ter beschikking wordt gesteld. Een nieuwe digitale revolutie is gaande, en de sleutel tot succes ligt in de participatie van velen en de grenzeloze mogelijkheden van gezamenlijk data delen.
Zo bestaat het Europees project AgriDataSpace, waarin verschillende Europese partners een data space ontwikkelen dat het delen, verwerken en analyseren van data faciliteert door de verschillende datadeelplatformen zoals het Vlaamse DjustConnect. Op dat platform kan je data van boeren terugvinden en mits toestemming van hen gebruiken om producten of diensten te verbeteren.
Bron: https://www.imec.be/nl/articles/wat-zijn-data-spaces
