De geureigenschappen van verpakkingsmaterialen spelen een essentiële rol in het al of niet beïnvloeden van de organoleptische eigenschappen van voedingsmiddelen tijdens de shelf life.
Vluchtige geurcomponenten zijn namelijk betrokken bij diverse interacties tussen levensmiddelen en verpakkingsmaterialen, met name permeatie, migratie en/of scalping (zie Artikel 20/09/2012, Vluchtige componenten en levensmiddel-verpakkingsinteracties).
Migratie van vluchtige componenten
Bij migratie van vluchtige componenten vanuit het verpakkingsmateriaal naar het voedingsmiddel spelen de geureigenschappen van het materiaal een belangrijke rol. Geurkrachtige, vluchtige componenten kunnen immers migreren naar het verpakt voedingsmiddel en eventueel de organoleptische eigenschappen van het levensmiddel beïnvloeden of een smaakafwijking (taint) veroorzaken.
De Europese wetgeving (Verordening (EG) nr. 1935/2004) stelt dat verpakkingsmaterialen en andere materialen of voorwerpen, bestemd om direct of indirect met levensmiddelen in contact te komen, in geen geval tot een aantasting van de organoleptische eigenschappen van een levensmiddel mogen leiden. Verpakkingsmaterialen mogen dus geen aanleiding geven tot een verandering van smaak, aroma en/of kleur van het verpakt product. Soms worden echter verpakkings-gerelateerde smaakafwijkingen of taints vastgesteld met vaak dure terughaalacties tot gevolg.
Het is dus van cruciaal belang dat voedingsproducenten de geureigenschappen van de gebruikte verpakkingsmaterialen evalueren via een ingangscontrole. Dit kan zowel via sensorische analyse, als via chemisch-analytische testen (o.a. GC-MS profilering, elektronische neustechnologie). Binnen een voedingsbedrijf is de sensorische evaluatie van inkomende verpakkingsmaterialen het meest voor de hand liggend.
Normen voor sensorische analyse van verpakkingsmaterialen
Er bestaan diverse normen, die in het kader van de sensorische evaluatie van verpakkingsmaterialen kunnen toegepast worden. Enerzijds wordt gebruik gemaakt van geurtesten op de materialen zelf en anderzijds van smaaktesten op simulanten die onder gestandaardiseerde omstandigheden in indirect contact gebracht zijn met de testmaterialen.
Bij de geurtesten wordt de geurintensiteit van het materiaal onder gestandaardiseerde testcondities gescoord door een geselecteerd en getraind sensorisch panel. Bij de smaaktesten wordt het simulant - na bemonstering met het testmateriaal - sensorisch vergeleken met een referentieproduct van dezelfde oorsprong. Dit met het oog op het vaststellen van zwakker of sterker waarneembare smaakafwijkingen.
Bij sensorische ingangscontrole van verpakkingsmaterialen in voedingsbedrijven kunnen - naast de sensorische testen uit de normen voor specifieke verpakkingstypes - tevens eenvoudige geurtesten (b.v. triangeltesten (driehoekstesten) of rangordetesten) worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld bij gebruik van andere inkten, coatings of lijmen kan een geurtest uitsluitsel geven over de invloed op de geureigenschappen van het materiaal.
Sensorische ingangscontrole kan ook belangrijk zijn om de ‘verklaring van overeenstemming’, die afgeleverd wordt door een toeleverancier, te evalueren.
In sommige Good Manufacturing Practice gidsen (GMP-gidsen) voor de productie van voedingscontactmaterialen wordt ook melding gemaakt van algemene maatregelen om tijdens het productieproces de beïnvloeding van vluchtige organische moleculen op de geureigenschappen van voedingscontactmaterialen onder controle te houden en zo veel mogelijk te beperken.
Voor technologische ondersteuning bij sensorische ingangscontrole van verpakkingsmaterialen kunt u steeds terecht bij SENSTECH (Vlaams Adviescentrum voor Sensoriek van Voedingsmiddelen en Contactmaterialen).
Bronnen
- ISO-norm 13302:2003 Sensory analysis – Methods for assessing modifications to the flavour of foodstuffs due to packaging
- Europese norm EN 1230-1:2010 Paper and board intended to come into contact with foodstuffs – Sensory analysis – Part 1: Odour
- Europese norm EN 1230-2:2010 Paper and board intended to come into contact with foodstuffs – Sensory analysis – Part 2: Off-flavour (taint)
- Duitse norm DIN 10955-2004 Sensory analysis – Testing of packaging materials and packages for food products
- International Confectionary Association, Analytical Method 9 – Transfer of packaging odours to cocoa and chocolate products (L. Robinson, modified by Chastellain)
