HIGHFIVE: Digitale en Groene Innovatie in de voedingsindustrie- Reflecties en Resultaten

HIGHFIVE PROJECT

Het door Europa gesteunde I3 project HIGHFIVE richt zich specifiek op het faciliteren en stimuleren van de implementatie van digitale oplossingen in de voedselverwerkende industrie. Het consortium bestaat uit 33 partners: 15 clusters en gelijkaardige organisaties en 18 kmo-partners uit 9 EU landen. Alle cluster en gelijkaardige partners zijn lid van het S3-partnerschap Smart Solutions 4 Agrifood (SS4AF), dat ook getrokken wordt door Flanders’ FOOD. Een overzicht van alle lopende projecten binnen SS4AF vind je hier.

Deze kmo partners implementeren in totaal 9 innovatieve digitaliseringsprojecten (4 investment projects, 5 implementation projects[RV1] [VG2] ). Via 2 open calls (cascade funding) worden eveneens 16 projecten met 27 kmo’s gesteund. Het totale budget bedraagt 11,6 miljoen euro. Ter aanvulling van de financiële steun aan kmo’s, verlenen de 15 clusterpartners ook individuele ondersteuning via coaching en organiseert het consortium verschillende cross-regionale events om netwerking en kennisoverdracht tussen bedrijven uit verschillende regio’s te bevorderen. HIGHFIVE versterkt de samenwerking tussen deze regio’s en draagt bij tot een sterkere Europese agrovoedingswaardeketen en tot een meer digitale, duurzame en veerkrachtige agrovoedingssector in Europa.

Onder de door HIGHFIVE gesteunde kmo’s bevinden zich ook een aantal Vlaamse bedrijven. Bakkerij Marien, Yazzoom (nu Orise), Pomuni en Brouwerij de Brabandere zijn partners in HIGHFIVE, terwijl Captic, Ikologic en PropheSea via de open call hun innovatieproject konden realiseren.

Deze kmo projecten vertrekken steeds vanuit concrete noden van voedingsbedrijven waarop vervolgens in samenwerking met een technologiepartner een gepaste oplossing gezocht wordt. 

De HIGHFIVE projecten bestrijken verschillende relevante thema’s binnen de voedingsindustrie, variërend van productieplanning en optimalisatie met behulp van kunstmatige intelligentie voor zuivelproducten tot online kwaliteitsbewaking door middel van optische sensortechnologie en energieoptimalisatie via geavanceerde algoritmes. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de interactie en samenwerking tussen cobots en operatoren binnen de bakkerijsector. Een meer gedetailleerde beschrijving van deze projecten is hier beschikbaar.

Aan het einde van dit project analyseren we het belang van subsidies voor kmo voedingsbedrijven bij het starten van innovatie. Eveneens evalueren we samen met enkele bedrijven de impact van het project op hun bedrijf met als doel een bredere kijk op "Return on Innovation" te bieden ten opzichte van de traditionele "ROI-Return on Investment".

Subsidies als hefboom voor kmo-innovatie

De uitdagingen van voedingsbedrijven zijn breed. Het gaat niet alleen over efficiëntie en kostenbesparingen maar ook over implementatie en integratie van nieuwe technologie in bestaande productieprocessen, over impact op de werkvloer, over de juiste keuze van technologiepartner en samenwerking ermee en over kwaliteit en klantentevredenheid.

Voedingskmo’s hebben vaak een sterke innovatiecultuur en investeren voortdurend in vernieuwing. Dankzij innovatie subsidies kunnen kmo’s een meer holistische benadering hanteren. Deze financiële ondersteuning stelt hen in staat om stappen te zetten die ze anders niet alleen en zeker niet met dezelfde prioriteit zouden ondernomen hebben. Zoals Mick Bremans, CFO bij Mariën Bakkerij verwoordde: “De meerwaarde van de subsidie is dat je die risicoaversie een beetje verdooft. Een sprong die je anders niet zou wagen, neem je nu toch.”

Technologie ondernemers zien het voordeel van deelname aan een project zoals HIGHFIVE als een waardevolle use case die leerervaringen mogelijk maakt. Subsidies genereren voor de technologie partners ruimte voor verdere experimenten of onderzoek. Deelnemen aan projecten zoals HIGHFIVE laat hen toe om hun bestaande roadmap te versnellen en nieuwe toepassingen voor hun bestaande platforms te testen en te ontwikkelen. Hiermee hopen ze beter toegang te krijgen tot nieuwe markten, zoals de voedingsindustrie. 

Zo is bijvoorbeeld het introduceren van een AI gebaseerd voorspellingsmodel in een productieomgeving complex. Technologie ondernemers benadrukken dat de subsidies hen de ruimte geven om te experimenteren en hun kennis te verruimen, iets wat in een louter commerciële context moeilijk te verantwoorden (lees “factureren”) is. Want investeren in een pilotcase met onzekere uitkomst is een (te) groot risico voor een kmo. Voor deze digitale innovatieprojecten zijn subsidies echt de dealmaker omdat de klant weet dat bij een uitblijvend resultaat van de innovatie, het financieel verlies beperkt is!

Van return on investment (ROI) naar return on innovation

Innovatieprojecten hebben onmiskenbaar een bredere impact binnen ondernemingen, zowel voor de productie- als technologiepartners. Het gaat hier niet alleen over direct meetbare omzetgroei of kostenbesparingen, maar over leerprocessen, ruimere inzichten en in sommige gevallen zelfs bijkomende investeringen in technologie.

Al in 2007 deed Microsoft een onderzoek naar de mogelijke ROI van hun dienstenpakket voor hun klanten. Het aandeel van de directe kostenbesparingen bedroeg slechts 108%. Maar het onderzoek peilde niet alleen naar kostenbesparingen, maar ook naar mogelijke productiviteits- en efficiëntieverbetering. Na correctie van de risico-inschattingen, kwam men uit op een totale ROI van 563%. Alle andere componenten waren kwalitatieve voordelen: efficiëntere communicatie (minder werkuren), tijdswinst bij projectmanagement, kortere verkoopcyclus door snellere offertes en klantenretentie. In een klassieke/enge ROI-definitie zouden deze kwalitatieve voordelen niet meegerekend worden.

Daarom spreken we vandaag eerder over Return on Innovation. Dit is een ruimer begrip dan Return On Investment en neemt de kwalitatieve elementen mee in rekening zoals bijvoorbeeld klantentevredenheid, werknemerstevredenheid, snellere toegang tot informatie, intellectueel kapitaal en klimaatvriendelijke en duurzame investeringen. 

Ook binnen het HIGHFIVE project keken we verder dan enkel de Return on Investment. Tim Van Meer, technisch directeur bij Pomuni verwoordt het als volgt: “Wij investeren voortdurend in innovatie en hanteren niet enkel financiële of efficiëntiecriteria, maar kijken ook naar de bredere impact: zijn er veiligheids-, duurzaamheids- of regelgevings overwegingen”. Robotisering kan bijvoorbeeld bijdragen aan een hogere werknemers tevredenheid omdat het routine taken overneemt en uitvoerende jobs aantrekkelijker maakt. 

Digitale innovatie, een katalysator voor samenwerking binnen het voedingsbedrijf en met technologiepartners 

De ervaringen van de voedingsbedrijven met de innovatieprojecten van het HIGHFIVE project worden onverdeeld positief geëvalueerd. Ook al zijn de verwachtingen in de beginfase niet altijd even concreet en verloopt het traject niet steeds zoals gepland. Toch is er achteraf tevredenheid over zowel het afgelopen traject als de onderlinge samenwerking tussen de voedingsbedrijven en de technologie partner.

Het afgelopen traject binnen een voedingsbedrijf is vaak een katalysator die een digitale beweging in gang zet waardoor het bijdraagt aan een betere termijnvisie en implementatie rond digitale technologie.

Mick Bremans (Mariën Bakkerij) vatte de impact van zijn automatisatie project als volgt samen: “De robotisering heeft eigenlijk een beetje voor een domino-effect gezorgd: meer taken op één installatie, capaciteitsverhoging, snellere output en minder manuele arbeid. Hierdoor sluit het innovatieproject perfect aan bij onze groeistrategie.”

Het duurzame vertrouwen van het management in digitale innovatieprojecten vormt een essentiële randvoorwaarde voor een succesvol projectverloop. Zeker bij innovatieve investeringen in de productieomgeving is blijvend commitment van de bedrijfsleiding van doorslaggevend belang. Tim Van Meer (Pomuni) vat het als volgt samen: “Onze ingesteldheid was: laat ons ervoor gaan, als het lukt kan het een gamechanger zijn. Natuurlijk zijn er een aantal momenten geweest, waarop we twijfelden. Binnen het bedrijf hebben zowel de eigenaar als mezelf ons voor 100% achter het project gezet, ook al hadden we geen idee of en hoeveel aan financiële ROI er zou volgen”.

Ook de samenwerking tussen productie- en technologiepartners wordt sterk bepaald door de meestal bestaande vertrouwensrelatie. 

Technologieondernemers hebben vaak hun oplossingen al uitgevoerd in andere sectoren. Voor hen is de aanpassing en de implementatie van hun bestaande oplossingen aan de specifieke behoeften in de voedingsindustrie de grootste uitdaging. Voor het implementeren van hun toepassing in de voeding moeten ze vertrouwen op de kennis en expertise van het voedingsbedrijf. Het succes van deze digitale innovatieprojecten rust op het vertrouwen en de samenwerking tussen voedingsbedrijf en technologie partner.

Soms blijkt ook een derde leverancier een cruciale rol te spelen in de voortgang van het project. De meest genoemde knelpunten waren hardwareproblemen bij de datacaptatie én integratie van verschillende databronnen. David Verstraeten (Orise) duidt het als volgt: “Als onze productiepartner er niet in geslaagd was om de juiste sensor voor de productielijn te vinden, konden we zelfs niet beginnen met onze data captatie” .

Impact van de HIGHFIVE innovatieprojecten

Het is nog iets te vroeg om de bredere impact van alle HIGHFIVE innovatie projecten volledig in kaart te brengen. De meeste projecten werden onlangs afgerond, andere bevinden zich in de eindfase. Voor de validatie van de oplossingen is er meer data nodig. Door meer data te verwerken over een langere periode, zullen uitspraken over omzetverhogingen, besparingen en efficiëntieverhoging betrouwbaarder kunnen gemaakt worden. Daarom zullen pas in 2026 meer gefundeerde uitspraken mogelijk zijn over voorspellingsmodellen en over eventuele besparingen. De al gepubliceerde impact cijfers op de HIGHFIVE website geven wel een eerste indicatie en zijn weliswaar veelbelovend. De besparingen op energie en water consumptie zijn aanzienlijk, evenals de impact op het terugschroeven van voedsel verlies. Ook de meetbare impact van AI ondersteunde planning en voorspelling modellen zijn veelbelovend. Deze resultaten zullen binnenkort uitvoerig toegelicht worden op de HIGHFIVE conferentie.

 Studiedag “Smart Food Factory” 

Is jouw interesse geprikkeld om meer te weten te komen over de uitkomst van alle digitale innovatieprojecten uitgevoerd binnen het HIGHFIVE project? Meer info vind je hier.

Kom luisteren op de studiedag bij imec in Leuven op 30 september en 01 oktober 2025 in Brussel. Vragen? Contacteer ines.colle@flandersfood.com. Registreren kan je hier