In het Europese project B-Resilient werden een aantal waardeketens gedefinieerd met potentieel voor nevenstroomvalorisatie. Eén van die ketens is kaaswei. Innov’Alliance, een Franse voedingscluster maakte een marktstudie rond het topic. Lees hier enkele inzichten uit de studie.
Wat is kaaswei?
Bij de productie van kaas blijft na het stremmen van melk een vloeibare fractie over: kaaswei. Deze wei is rijk aan eiwitten, lactose, mineralen en bioactieve stoffen en vormt een substantiële reststroom, namelijk 85-95% van het melkvolume.
Er zijn twee hoofdtypes:
• Zoete wei, afkomstig van stremselgestremde kazen zoals Gouda of Emmentaler.
• Zure wei, afkomstig van melkzuurgestremde kazen zoals plattekaas of ricotta.
Op basis van een verwerkingscoëfficiënt van 8,5l kaaswei per kg kaas wordt er jaarlijks naar schatting 850.000 m³ kaaswei geproduceerd in België.
De herwaardering van kaaswei
Waar wei lange tijd een bijproduct zonder economische waarde was, heeft onderzoek in de laatste decennia geleid tot nieuwe inzichten. Wei-eiwitten zijn vandaag aanwezig in sportvoeding, babyvoeding en dieetproducten. Maar ook lactose, melkzuur en andere afgeleiden kennen steeds bredere toepassingen in zowel voeding als non-food sectoren.
Voor voedingsbedrijven biedt dat drie grote kansen:
1. Functionele ingrediënten met toegevoegde waarde
Wei-eiwitten zoals whey protein concentrate (WPC) en whey protein isolate (WPI) zijn heel gewild vanwege hun hoge biologische beschikbaarheid en functionele eigenschappen: goede oplosbaarheid, gelvorming, emulgering en schuimvorming. Dit maakt ze ideaal als ingrediënt in:
- Sport- en dieetvoeding
- Yoghurtverrijking
- Bakkerijproducten
- Kant-en-klare maaltijden
- Dranken met een hoog eiwitgehalte
Bovendien kunnen ook kleinere weifracties, zoals bioactieve peptiden, ingezet worden als natuurlijke conserveringsmiddelen of gezondheidsbevorderende componenten.
2. Duurzaamheid en circulaire economie
Hergebruik van kaaswei als grondstof past perfect binnen de circulaire economie. Wei bevat tot 50% van de oorspronkelijke melkbestanddelen en kan – mits correcte behandeling – nagenoeg volledig gevaloriseerd worden.
Voorbeelden van circulaire toepassingen:
- Productie van melkzuur, inzetbaar als natuurlijk conserveermiddel of als grondstof voor bioplastics (PLA)
- Fermentatie tot bio-ethanol of biogas als alternatieve energiebron
- Verwerking tot veevoeder(additief) of meststoffen in gesloten landbouwsystemen
3. Nieuwe markten en exportkansen
De wereldwijde vraag naar wei-eiwit groeit jaarlijks met 8–10%, vooral gedreven door opkomende markten in Azië, waar zuivelconsumptie toeneemt. Vlaanderen, met zijn sterke zuivel- en voedingssector, kan hierop inspelen door wei-valorisatie op te schalen en producten zoals WPC of lactose te exporteren.
Daarnaast opent de trend naar plantaardige voeding ook nieuwe deuren: wei wordt soms ingezet als ‘brugproduct’ in hybride voedingsmiddelen, wat ook relevant is voor de overgang naar duurzamere eiwitbronnen.
Aandachtspunten en uitdagingen
Ondanks het potentieel zijn er ook uitdagingen:
- Logistiek en bewaring: kaaswei is een bederfelijke vloeistof; verwerking moet snel of gekoeld gebeuren.
- Regelgeving: gebruik van wei in humane voeding vereist naleving van strenge voedselveiligheidsnormen (FAVV).
- Kleine volumes bij artisanale productie: kleinschalige kaasmakers produceren vaak te weinig wei voor commerciële verwerking, tenzij via samenwerking.
- Investeringen in filtratie en fermentatie-installaties zijn hoog.
Conclusie
Kaaswei hoeft geen afvalproduct te zijn, maar heeft potentieel als een strategische grondstof in een duurzame voedingsketen. Van functionele voeding tot groene energie en bioplastics: bedrijven die investeren in de valorisatie van kaaswei combineren ecologische winst met economische waardecreatie.
Meer weten over kaaswei? Op de skills hub van I4CE staan nog een aantal interessante artikels.
