In de eerste fase van de VRWI-toekomstverkenningen 2025 werd Food als één van de zeven transitiegebieden geselecteerd. En dat is niet voor niets: de voedingsindustrie is de grootste industriële sector in Vlaanderen.
Ook internationaal gezien (exportwaarde) speelt de Vlaamse voedingsindustrie een belangrijke rol. Uit de recente onderzoeken van STORE (2013) en ECOOM (2012) blijkt dat Vlaanderen een sterke competitieve en economische performantie in de voedingsmiddelen- en drankensector kent. Tegelijkertijd betekent dit dat er continu inspanningen geleverd moeten worden om de voedingsindustrie op dit niveau te houden en geen voorsprong te verliezen ten aanzien van andere (onder meer Europese) landen. Hierbij zal de voedingsindustrie moeten inspelen op de huidige maatschappelijke trends en uitdagingen die fundamenteel zijn voor de voedingsindustrie.
Uitdagingen en opportuniteiten
Op basis van eerdere studies - bijvoorbeeld de studie van de VRWB (voorloper van de huidige VRWI) naar de voedingsindustrie in Vlaanderen (VRWB, 2004) en ook de meer recente inventarisatie van trends en maatschappelijke uitdagingen door IDEA Consult in 2012 - kunnen we een aantal belangrijke maatschappelijke uitdagingen identificeren waarop de voedingssector zal moeten inspelen: o.a. bevolkingsgroei, waardoor de vraag naar voedsel tussen nu en 2050 met 70% zal toenemen, vergrijzing, klimaatverandering (tekort aan zoet water, vermindering landbouwgrond), pandemieën, ondervoeding en ‘malnutrition’ versus welvaartsziekten, urbanisatie en toenemende globalisering.
Doelstellingen
Door het expertpanel (bestaande uit vertegenwoordigers vanuit de gehele voedings- en innovatieketen) zijn vier belangrijke hoofddoelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn verbonden aan de vier geselecteerde subtransitiegebieden binnen Food:
- “Food Quality & Safety”: het aanbieden van kwaliteitsvolle en veilige voeding (die betaalbaar en toegankelijk is);
- “Food Sustainability & Security”: het verkleinen van onze ecologische voetafdruk en garanderen van voedselzekerheid;
- “Food & Health”: het aanbieden van aangepaste en evenwichtige voeding (relatie tussen voeding & gezondheid);
- “Optimal interaction within the chain & with consumers”: zorgen voor transparantie en interactie in de keten.
Wetenschap, technologie en innovatie prioriteiten
Binnen het transitiegebied Food werden de volgende vijf WTI-prioriteiten geselecteerd:
- Tegengaan van voedselverlies en voedselverspilling
- Valorisatie van nevenstromen en restproducten
- Aanbieden van functionele voeding
- Aanbieden van evenwichtige voeding
- Inzetten op natuurlijke processtabiele ingrediënten
De eerder gedefinieerde subtransitiegebieden ‘Food Quality & Safety’ en ‘Optimal Interaction within the Chain and with Consumers’ werden geherdefinieerd als horizontale of ‘doorsnijdende’ thema’s: ze zijn ondersteunend aan bovenstaande prioriteiten en worden door de experten gezien als een noodzakelijke voorwaarde. Zonder ingrijpen op deze horizontale thema’s zullen bovenstaande businessopportuniteiten niet gerealiseerd kunnen worden.
Kritische succesfactoren
Over alle transitiegebieden heen hebben de expertpanels kritische succesfactoren naar voren geschoven om de WTI-prioriteiten in Vlaanderen waar te maken. Voor het transitiegebied Food zijn de volgende kritische succesfactoren het meest van belang:
- Langetermijnvisie in beleid en wetgeving
- Krachtenbundeling (Triple Helix)
- Samenwerking over de bedrijven heen (collectief onderzoek en open innovatie)
- Aansluiting bij internationale netwerken
- Verminderde bureaucratie
