Er zijn verschillende soorten sensorische testen die voor diverse doeleinden kunnen worden aangewend. De triangeltest of driehoekstest behoort tot de verschiltesten en wordt beschreven in de ISO-norm 4120:2004. Triangeltesten worden uitgevoerd om na te gaan of er verschillen bestaan tussen twee produkten.
De triangeltesten worden uitgevoerd in een sensorische testruimte conform aan de ISO-norm 8589 en met geselecteerde en getrainde panelleden (cfr. ISO-norm 8586-1 en ISO-norm 8586-2). Bij een triangeltest krijgen de proefpersonen drie monsters aangeboden, waarvan er twee gelijk zijn en het derde verschillend is. De grootte en de richting van het verschil tussen twee produkten moeten niet gekend zijn. De panelleider geeft de opdracht aan de panelleden om het verschillende monster aan te duiden. Het panellid is verplicht een keuze te maken (één uit drie), ook al is dit slechts een vermoeden. Vandaar dat de triangeltest tot de gedwongen keuzeprocedure wordt gerekend. Het aantal correcte antwoorden wordt vergeleken met waarden uit een statistische tabel waarin de significantie van de test wordt bepaald. In deze tabel worden het minimum aantal correcte antwoorden weergegeven die nodig zijn voor statistische significantie op verschillende waarschijnlijkheidsniveau’s. Deze testen worden meestal voor analytische doeleinden aangewend, maar kunnen ook door consumenten worden uitgevoerd.
Triangeltesten kunnen worden aangewend om:
- een waarneembaar verschil tussen twee produkten aan te duiden (bv. wijziging in ingrediënten, processing, verpakking, bewaring).
- geen waarneembaar verschil tussen twee produkten aan te duiden (bv. wijziging in ingrediënten, processing, verpakking, bewaring).
- panelleden te selecteren en te trainen.
Aantal panelleden
Het minimum aantal panelleden voor het uivoeren van een triangeltest is 6. In praktijk worden deze testen uitgevoerd met 6 tot 12 panelleden. Naarmate het aantal panelleden stijgt, verhoogt de waarschijnlijkheid om kleine verschillen tussen twee verschillende produkten vast te stellen.
Monsteraanbieding
De panelleden krijgen drie gestandaardiseerde monsters (o.a. zelfde grootte, zelfde temperatuur, zelfde hoeveelheid, zelfde homogeniteit) simultaan aangeboden door de panelleider, die hen informeert dat twee monsters gelijk zijn en één monster verschillend is. De monsters zijn gecodeerd met een 3-cijfercode en worden in een systematische volgorde aangeboden aan de panelleden. Er zijn zes verschillende aanbiedingsvolgordes: ABB, BAB, BBA en BAA, ABA, AAB. Tussendoor kunnen de panelleden gebruik maken van water of brood om de overdracht tussen het proeven van twee monsters te neutraliseren. De panelleden dienen hun keuze aan te duiden op een antwoordformulier (zie figuur).
Statistische dataverwerking
Het totaal aantal correcte antwoorden wordt berekend en vergeleken met waarden voor statistische significantie in een tabel (zie tabel). Indien het aantal correcte antwoorden uit de triangeltest gelijk of groter is dan het aantal weergegeven in de tabel (overeenstemmend met het aantal panelleden en het gekozen significantienivueau (a)) dan kan worden besloten dat een significant sensorisch waarneembaar verschil bestaat tussen de geëvalueerde produkten
Antwoordformulier per panellid voor triangeltest
Minimum aantal correcte antwoorden nodig om te besluiten dat een significant sensorisch waarneembaar verschil bestaat voor een bepaald significantieniveau (a) en een aantal panelleden (n) in een triangeltest (ISO 4120:2004).
Bronnen
- ISO 4120:2004 Sensory analysis – Methodology – Triangle test
- Brinkman, J. (2008). Proeven van succes. Sensorisch onderzoek: technieken, procedures en toepassingen.
- Meilgaard, M., Civille, G.V., and Carr, B.T. (2007). Sensory evaluation techniques. (4th ed.). CRC Press.
