Hoe train je een sensorisch panel?

In tegenstelling met consumentenonderzoek worden smaakpanels voor analytisch sensorisch onderzoek geselecteerd én getraind. De selectie en training van een sensorisch panel voor verschiltesten en beschrijvende sensorische testen wordt beschreven in ISO-normen 8586-1:1993 en 8586-2:2008. Na de selectieprocedure moet het smaakpanel nog verder getraind worden.

Voor analytische sensorische testen worden panelleden specifiek geselecteerd en getraind. Panelleden moeten voldoen aan bepaalde eisen, want ze worden immers gebruikt als ‘meetinstrumenten’ (zie STW 70). Selectietesten betekenen vaak al enige training van de panelleden, vooral als tijdens de taakgerichte selectie gewerkt wordt met het te testen product. Toch is verdere training nodig, zodat panelleden: 

  • betere kennis krijgen van de sensorische termen (terminologie van descriptoren/attributen)
  • onderlinge overeenstemming/consensus krijgen over descriptoren/attributen
  • sterkte van sensorische eigenschappen kunnen inschatten en zich een inwendige standaard of schaal eigen kunnen maken (schaalgebruik).

De panelleider moet eveneens getraind worden en voldoende algemene kennis hebben van sensorische testen en dataverwerking. Het is belangrijk dat de panelleider het product goed kent en inzicht heeft in de verschillende facetten, die een belangrijk aandeel vormen in de uiteindelijke sensorische perceptie van het product. 

Verder moeten de geselecteerde panelleden vertrouwd worden met de uit te voeren testmethoden. Regels en afspraken betreffende de geplande sensorische testen moeten door de panelleider duidelijk worden gemaakt. 

Het trainen van een descriptief sensorisch panel is in het algemeen vrij tijdrovend. Vaak moet een panel gedurende een 30-tal sessies getraind worden op algemene en meer specifieke vaardigheden. In een startfase zullen eenvoudige testen worden uitgevoerd, waarbij de panelleden vertrouwd geraken met descriptoren en scoreschalen. Door diverse producten van hetzelfde producttype te evalueren wordt tijdens de daaropvolgende leerfase ‘het meetinstrument’ getraind om de sensorische eigenschappen van een voedingsmiddel te kunnen waarnemen. In het laatste stadium worden dezelfde producten in diverse sessies blind getest, zodat de kwaliteiten (reproduceerbaarheid) van de individuele panelleden gemonitord kan worden. 

Voor meer specifieke informatie over de training van een sensorisch panel kan u steeds terecht bij SENSTECH. 

Bronnen

  • ISO 8586-1:1993 Sensory analysis – General guidance for the selection, training and monitoring of assessors - Part1: Selected assessors
  • ISO 8586-2:2008 Sensory analysis – General guidance for the selection, training and monitoring of assessors - Part 2: Expert sensory assessors
  • ISO 13300-1:2006 Sensory analysis – General guidance for the staff of a sensory evaluation – Part 1: Staff responsibilities
  • ISO 13300-2:2006 Sensory analysis – General guidance for the staff of a sensory evaluation – Part 2: Recruitment and training of panel leaders