In de ideale wereld moet het enzym de hoofdrol opeisen en biofilms helpen te verwijderen. Biofilms vind je overal in de natuur, de slijmlaag die zich op de stenen in een stromende beek vormt is een mooi voorbeeld van een biofilm, maar ook thuis in het afvoerputje of in buizen, op RVS productie-installaties of transportbanden van voedingsbedrijven. Ook in gesloten productiesystemen (CIP) vormen biofilms een bedreiging.
Sommige biofilms leveren nuttig werk, zoals in rioolwaterzuiverings-installaties, maar meestal betekenen zij een gevaar voor de consument. In essentie een populatie van verschillende soorten micro-organismen, gevangen in een laag van uitscheidingsproducten, die vastgemaakt zit aan een oppervlak. Pas midden jaren ’90 is er voor het eerst echt wetenschappelijk onderzoek gevoerd over biofilms. De echte bewustwording over de schadelijke effecten in de Vlaamse voedingssector kwam amper vijf jaar geleden op gang.
Jason Owen, al drie jaar actief bij Realco, accountmanager in België en Nederland, is maar wat blij dat hij voor dit bedrijf werkt. Niet alleen omdat het bedrijf op het vlak van enzymen een voorsprong van minstens vijf jaar heeft op de concurrentie, maar vooral ook omdat ze een natuurlijk alternatief bieden voor de klassieke chemie.
“Een enzym is een proteïne, iets heel natuurlijk. Het werkt als een schaar die vervuilende bestanddelen onomkeerbaar gaat verknippen in kleinere deeltjes die in water oplosbaar zijn en gemakkelijker worden opgenomen door bacteriën. Dankzij de enzymen wordt de bacteriële activiteit, die cruciaal is voor het afbreken van de organische stoffen bij het zuiveren van water, versneld. Het vuil wordt m.a.w. biologisch afbreekbaar gemaakt.
“Onze R&D afdeling ontdekte hoe je een mix van enzymen kan laten samenleven, zodat ze elkaar niet kapotmaken. Onder andere aan dit gepatenteerde fabrieksgeheim danken we onze voorsprong op de concurrentie.”
Gaëlle Jacques, marketingverantwoordelijke bij Realco, benadrukt dat precies daarom het bedrijf een voorsprong heeft van vijf jaar. “Wij zijn de enigen die een enzym-cocktail kunnen samenstellen en stabiel houden in de tijd. Wij investeren elk jaar 15% van onze omzet in R&D. Ondertussen hebben we al een pak patenten vergaard. Dat maakt ons sterk.
Jason Owen is vastbesloten om met Realco niet alleen de biofilm, maar ook het enzym nadrukkelijk op de kaart te zetten bij de voedingsbedrijven voor verschillende toepassingen, zoals dagelijkse reinigingen van productiezones, efficiëntere reiniging van membraanfiltratiesystemen en in gesloten systemen. Voor Stefan Coghe van Flanders’ FOOD is Realco meer dan welkom in het project KILLFILM dat is opgezet rond biofilmdetectie en -verwijdering. “Realco kan binnen het project oplossingen demonstreren aan potentiële klanten. Uit het CleanGuideFood-project blijkt dat persisterende besmettingen een belangrijk aandachtspunt blijven voor zowat alle voedingsbedrijven. Wellicht zijn biofilms de oorzaak. Voornamelijk omdat ze erg moeilijk te verwijderen zijn met klassieke middelen.” .
In het nieuwe onderzoeksproject KILLFILM slaan vijf kennisinstellingen, onder auspiciën van Flanders’ FOOD, de handen in elkaar om de vorming van biofilm te analyseren en manieren te vinden om ze onder controle te houden. Doel: er voor zorgen dat levensmiddelen een langere houdbaarheid genieten.
Een evenwichtige cocktail
Realco heeft in 2005 in samenwerking met INRA (Institut National de Recherche Agronomique) en UCL (Universié catholique de Louvain) een Europees onderzoek “Netzym” naar biofilm gevoerd. Daaruit zijn verschillende technologieën voortgevloeid zoals de Biofilm Detectie Kit en de enzymatische cocktails (Biorem ®) voor de vernietiging van de beschermende matrix (EPS). Realco biedt producten aan voor curatieve en preventieve biofilm behandeling op basis van enzymen. Het patent op deze producten (Biorem) is in 2014 goedgekeurd. De producten bestaan uit een cocktail van verschillende enzymen in een evenwichtige verhouding.
“Wij hebben zelf een biofilm detectiekit ontwikkeld en gevalideerd door INRA. Meestal is de biofilm besmetting niet zichtbaar met het blote oog.”
Je moet dus eerst uitmaken of er in de productiezone ook effectief een biofilm aanwezig is, wat vaak het geval is in sectoren met verse voeding zoals vlees, vis, bereide maaltijden, melk en afgeleiden, kaas, enz. Het uitvoeren van een biofilm audit met Realco’s detectie kit visualiseert biofilm besmettingen in productiezones.
De Realco-kit is niet groter dan de kist van een klassieke boormachine. Er zitten twee zogenaamde reactives in. Reactive 1 kleurt een RVS-oppervlak blauw als er organische vervuilingen en/of biofilm aanwezig is. Reactive 2 onthult de al dan niet aanwezigheid van biofilm.
Het is voor Jason Owen een raadsel waarom bedrijven wachten op een besmettingsprobleem alvorens preventief de biofilm besmetting te voorkomen. Integratie van enzymatische oplossingen vermijdt biofilm vorming op en in de productie-installaties. Biofilm voorkomen is de boodschap. “Klanten die ons bellen hebben ergens een probleem met hun eindproduct. Een signaal is bijvoorbeeld de daling van de shelflife van 28 naar 27 of 26 dagen. Wij zorgen er voor dat de houdbaarheid opnieuw stijgt. Ik weet dat klanten nog andere opties hebben om het kwaliteitsverlies aan te pakken. Maar bij problemen met een eindproduct is een grondige reiniging altijd aan de orde. Bijkomend voordeel: het Realco-product reinigt dieper aan een lagere temperatuur, is milieuvriendelijk en niet agressief voor de gebruikers en t.o.v. materialen.
REACH richtlijnen
De klassieke chemie hinkt tegen zijn grenzen aan. Dat is Jason’s vaste overtuiging. “Wij zullen blijven groeien, vermits we nog een pak nieuwe producten gaan lanceren. In Frankrijk liggen ze al ver voorop met het gebruik van enzymen in allerlei toepassingen en Europa werkt hard aan de zogenaamde ‘REACH’ richtlijnen. REACH staat voor Registration, Evaluation and Authorization of CHemicals en bepaalt dat er in de toekomst veel minder chemicaliën zijn toegestaan op de markt. Dat dwingt ook bedrijven in de voedingsindustrie om na te denken over alternatieven. Realco geeft nu al veelvuldig adviezen over enzymen in het kader van REACH omdat wij de nummer 1 zijn en weten hoe we het moeten toepassen.“
Stefan Coghe van Flanders’ FOOD is er van overtuigd dat de klassieke manier van reinigen en desinfecteren in de voedingsindustrie er over tien jaar helemaal anders zal uitzien. “De kwaliteit en de voedselveiligheid zal daardoor drastisch verbeteren. Het gebrek aan goede reinigingen heeft immers belangrijke gevolgen voor de rest van het proces en de kwaliteit van het eindproduct.”