Om wat meer duidelijkheid te krijgen over de do’s and dont’s van handhygiëne heeft iMIK (Instituut voor Microbiële Ketenbeheersing) alle relevante wetenschappelijke literatuur naast elkaar gelegd en hieruit enkele richtlijnen geformuleerd. De wetenschappelijke literatuur is echter niet eenduidig genoeg om een specifieke methode sterk aan te bevelen. Noch het wassen van de handen, noch desinfectie, noch het dragen van handschoenen kan het risico op kruisbesmetting volledig reduceren. Bovendien wordt elke methode gekenmerkt door zijn eigen voor- en nadelen en hangt de keuze voor één of andere techniek ook af van de specifieke werkomgeving.
Daarom heeft iMIK een wetenschappelijk onderbouwd overzichtsartikel geschreven over de zin en onzin van handhygiëne, bestemd voor leidinggevenden van bedrijven uit de voedingssector. In dit overzichtsartikel worden de belangrijkste technieken om kruisbesmetting via de handen tegen te gaan onder de loep genomen. Zowel de effectiviteit als de voor- en nadelen van het wassen van handen met (antibacteriële) zeep, het desinfecteren van handen en het dragen van handschoenen worden besproken. Met behulp van deze informatie kunnen procedures met betrekking tot handhygiëne opgesteld worden om zo de kans op besmetting van voedingsmiddelen te reduceren tot een minimum. Bovendien wordt er aangegeven wat wettelijk verplicht is in voedingsbedrijven om een goede hygiëne te waarborgen en welke maatregelen door kwaliteitssystemen zoals BRC, IFS en ISO 22000 vereist worden.
Enkele belangrijke conclusies uit het literatuuronderzoek
Elke techniek is effectief, zolang de voorgeschreven procedure strikt wordt nageleefd. Bij het wassen van handen is het bijvoorbeeld van essentieel belang dat de handen voldoende lang (+ 30s) geschrobd worden en dat de handen goed gedroogd worden na het wassen.
De handen inwrijven met een alcoholbevattend desinfectans is een snelle en zeer efficiënte techniek, maar niet alle micro-organismen worden op deze manier afgedood. In het bijzonder in de voedingsindustrie is het aan te raden om de handen op regelmatige tijdstippen te wassen met water en zeep omdat het type van activiteit in de voedingssector ervoor kan zorgen dat de handen bedekt worden met een (al dan niet zichtbare) film van proteïnen of vetten die kan interfereren met het ontsmettingsmiddel. De proteïnen- en/of vetfilm zorgt ervoor dat de pathogenen beschermd worden tegen de aangebrachte alcohol, zodat de efficiëntie ervan sterk gereduceerd wordt. Zeep en de handen wassen op een goede manier kan deze beschermende film echter verwijderen. Om deze redenen wordt in de voedingssector het grondig wassen van handen met zeep best niet volledig vervangen door gebruik van ontsmettende alcoholen.
Het dragen van handschoenen geeft wat betreft de transfer van micro-organismen tussen voedsel en handen een vergelijkbare bescherming als het wassen van de handen. Het dragen van handschoenen geeft echter een vals gevoel van veiligheid waardoor er laksheid en/of onoplettendheid kan optreden bij de werknemer. Het is ook bij het gebruik van handschoenen sterk aan te raden om handen goed te wassen en de handschoenen regelmatig te vervangen. Bovendien moet er bij gebruik van handschoenen rekening gehouden worden met het risico op allergie of eczeem.
Een zeer belangrijk aspect is de huidbeschadiging die onherroepelijk optreedt bij het wassen van handen, bij het dragen van handschoenen of bij het gebruik van desinfectantia. Een beschadigde huid is immers zeer vatbaar voor kolonisatie van micro-organismen. Bovendien zijn de procedures voor een goede handhygiëne minder efficiënt bij een beschadigde huid. Het is daarom zeer aan te raden dat de operators de handen goed verzorgen door het aanbrengen van huidverzachters, rehydraterende crèmes of verzorgende lotions.
Het volledige overzichtsartikel kan je downloaden via de website van iMIK. Daarnaast heeft iMIK de beschikbare wetenschappelijke literatuur rond handhygiëne ook vertaald onder vorm van een vulgariserende folder. Deze folder is vooral bedoeld voor het informeren en sensibiliseren van de mensen op de werkvloer.
 | Inhoud van de folder:
Deze folder is gratis verkrijgbaar bij iMIK. Interesse om deze folder in uw bedrijf te verspreiden? Geef ons een seintje (hans.rediers@denayer.wenk.be) en wij sturen u de nodige exemplaren op! Of surf naar www.imik.org en volg de link “publicaties”. In dezelfde reeks werden ook folders uitgegeven over “Goede Hygiënepraktijken in de Glastuinbouw” (gericht op tuinders) en over “Goede Keukenpraktijken” (gericht op consumenten). |