De farmaceutische werking van stevioside

Bij hoge dosissen (750 – 1500 mg/dag) heeft stevioside bepaalde gezondheidsbevorderende effecten.

Stevioside

  • verlaagt de bloeddruk van hypertensie personen
  • in diabetes type 2 personen:
    •   verlaging van bloed glucose gehaltes
    •   stijging van insuline uitscheiding
    •   verbeteren van de insuline gevoeligheid
  • mogelijk anticarcinogeen effect


Verlaging van de bloeddruk

Zowel stevioside als waterige extracten van Stevia induceren een daling van de bloeddruk in hypertensitieve dieren. Het effect van stevioside, indien het intraveneus wordt toegediend, is reeds zichtbaar vanaf 50 mg/kg lichaamsgewicht (bij hypertensitieve ratten) en dit reeds na 10 minuten na toediening. De maximale daling in bloeddruk (rond 30 %) werd bekomen bij een dosis van 200 mg/kg lichaamsgewicht. Orale toediening is minder effectief en werkt trager dan intraveneuze toediening. Het hypotensitief effect van de oraal toegediende stevioside werd bevestigd in een dubbelblinde placebo gecontroleerde studie waar bij hypertensitieve Chinese mannen en vrouwen 750 mg of 1500 mg stevioside per dag innamen gedurende 1 of 2 jaar. In beide studies, daalde zowel de systolische en diastolische bloeddruk in de stevioside groep met ongeveer 7 %.

In een andere studie waarbij 10-15 mg/kg lichaamsgewicht oraal werd toegediend, was er geen effect op de bloeddruk. Hieruit kan geconcludeerd worden dat 15 mg/kg lichaamsgewicht geen invloed heeft op personen met een normale bloeddruk.

Eén van de mogelijke mechanismen voor deze bloeddrukverlagende werking van stevioside zou een directe actie van stevioside of zijn metabolische producten kunnen zijn op de nierfunctie. Intraveneuze toediening van stevioside (16 mg/kg) in ratten verhoogde namelijk het water, natrium en kalium uitscheiding. Dit doet een vasodilaterende werking van de nieren vermoeden die uiteindelijk resulteert in een bloeddruk daling. Het is echter niet gekend of deze effecten ook optreden bij een orale toediening omdat de opname van stevioside door het lichaam zeer laag is. Daarnaast zou het kunnen dat de vasodilaterende werking van stevioside afhangt van het blokkeren van de calcium kanalen gelijkaardig aan de werking van verapamil. In dit mechanisme wordt de calcium influx van de gladde spieren verhinderd wat resulteert in een vasodilaterend effect.

Effecten op de bloed glucose gehaltes

Hoge dosissen van stevioside doet het bloed glucose gehalte dalen en dit effect is glucose afhankelijk. Het gebruik van stevioside blijkt niet hypoglycemia te veroorzaken wat vaak wel het geval is bij de gangbare medicatie om het bloed glucose gehalte te doen dalen. Stevioside werkt door de uitscheiding van insuline te verhogen als ook door de gevoeligheid voor insuline te verhogen.

Om de tijdelijke ADI om te zetten naar een volledige ADI, heeft JEFCA nog een dubbelblinde placebo test nodig met vrijwilligers (type 1 en 2 diabetes). Zowel een hoge als een lage dosis (bv 250 en 750 mg per dag) zullen bestudeerd worden. Ook zal nagegaan moeten worden of stevioside het bloed glucose gehalte in gezonde vrijwilligers beïnvloed.

Diabetes

Diabetes is een chronische ziekte die resulteert in een onvoldoende productie van insuline of een ongevoeligheid hiervan. Hierdoor kan het lichaam glucose niet absorberen vanuit het bloed waardoor het glucose gehalte stijgt in het bloed.

  • Type 1 diabetes of insulineafhankelijke diabetes mellitus treedt meestal op voor de leeftijd van 25 jaar. De patiënt kan hier heel ziek van worden. Het immuunsysteem vernietigt de insuline producerende β-cellen in de pancreas. Hierdoor kan de pancreas zo goed als geen insuline aanmaken zodat deze nutriënten de cellen niet kunnen bereiken. Hierdoor stijgt het bloed glucose gehalte te ver zodat deze patiënten afhankelijk worden van insuline inspuitingen.
  • Type 2 diabetes of niet insuline afhankelijke mellitus is de meest voorkomende vorm van diabetes (ongeveer 90 % van de diabetes patiënten). In het verleden waren dit voornamelijk patiënten die ouder waren dan 45 jaar, die een overgewicht hadden, hypertensitief waren en fysische niet activiteit zijn. In de eerste fase van de ziekte zijn er bijna geen symptomen. Deze patiënten kunnen insuline resistent worden. Diabetes type 2 kan genezen worden door verandering van dieet, gewichtsverlies, fysische beweging, orale medicatie en in sommige gevallen toediening van insuline.
  • Zwangere vrouwen kunnen zwangerschapsdiabetes ontwikkelen wanneer de groeiende placenta hormonen begint te produceren die de normale insuline werking verhinderen (2-5 % van de zwangerschappen). In de meeste gevallen verdwijnt deze diabetes vorm na de geboorte.

In verschillende landen komt diabetes type 2 voor bij 5 tot 10 % van de bevolking. Daarbij komt ook nog eens dat een aantal, ook 5 tot 10 % van de bevolking, een verhoogde glucose tolerantie hebben. In dit geval zijn de bloed glucose gehaltes hoger dan normaal, maar niet hoog genoeg om als diabetes gediagnosticeerd te worden (pre-diabetes stadium). Het huidige probleem is dat door een slechte voedingsgewoonte en een gebrek aan lichaamsbeweging, type 2 diabetes tegenwoordig reeds voorkomt op zeer jonge leeftijd (vanaf 12 jaar).


Anticarcinogene activiteit

In dierstudies werd aangetoond dat stevioside de ontwikkeling van geslachtsgebonden tumoren, niertumoren en het risico op huidkanker verminderd.

Steviol glucuronide: het actieve bestanddeel bij de farmacologische effecten?

Stevioside en rebaudioside A veroorzaken een stijgende uitscheiding van insuline in geïsoleerde pancreas cellen bij bepaalde dieren. Maar bij in vivo studies worden deze farmacologische effecten niet waargenomen. In metabolische studies met vrijwilligers kon er geen vrij stevioside of steviol gedetecteerd worden in het bloed plasma. Wel werden er vrij hoge concentraties teruggevonden aan steviol glucuronide. Deze bevindingen doen vermoeden dat het juist dit steviol glucuronide is dat het actieve bestanddeel is dat de farmacologische effecten veroorzaakt bij hoge stevioside dosissen. Doordat de opname van rebaudioside A veel trager gebeurt en daardoor de opname van steviol langzamer verloopt, is de werking van rebaudiose A dus ook veel minder effectief dan deze van stevioside. Meer onderzoek is echter vereist om dit aan te tonen.

Bronnen

  • Jan M.C. Geuns. Steviol Glucuronide as Excretion Product of Stevioside in Human Volunteers. Lack of Carcinogenic Properties of Steviol glycosides and Steviol
  • Jan M.C. Geuns. Stevioside: a safe sweetener and possible new drug for the treatment of the metabolic syndrome
  • Jan M.C. Geuns, Johan Buyse, Annelies Vankeirsbilck, Elisabeth H.M. Temme. Metabolism of Stevioside by Healthy
  • Jan M.C. Geuns, Johan Buyse, Annelies Vankeirsbilck, Elisabeth H. M. Temme, Frans Compernoll, Suzanne Toppet. Identification of Steviol Glucuronide in Human Urine. J. Agric. Food Chem. 2006, 54, 2794-2798