Wij zijn een bioreactor

Gepubliceerd op 06 juni 2018

Maar 10% van de cellen van ons lichaam is ‘menselijk’. De overige 90% is afkomstig van micro-organismen. En omdat we in de minderheid zijn kunnen we maar beter zorgen dat we goed overeen te komen met onze passagiers. KULeuven, UCL, UGent en VUB deden in een recente studie alvast hun best om ons microbioom beter te begrijpen.

We zijn in de minderheid

We zijn mensen, dus we denken dat we ook uit menselijke cellen bestaan. Maar eigenlijk is maar 10% van de cellen van ons lichaam ‘menselijk’. De rest van ‘onze’ cellen zijn afkomstig van micro-organismen. Als we gaan kijken naar onze genen, dan zijn we nog sterker in de minderheid. Slechts 1% van de genen in/op ons lichaam zijn ‘menselijk’. De rest is weer afkomstig van micro-organismen. We zijn dus eigenlijk geen mensen, maar een symbiose van mens en micro-organismen.

Het is dan ook niet zo vreemd om aan te nemen dat deze micro-organismen een grote impact hebben op ons functioneren. Hoe ze dit doen? In welke mate ze dit doen? Wat zorgt ervoor dat de impact die deze micro-organismen hebben positief voor ons is? Dat zijn allemaal vragen waar wetenschappers zich meer en meer over buigen. Het aantal publicaties over het gastro-intestinaal microbioom is spectaculair gestegen de afgelopen paar jaren.

Zoveel wetenschappers die zich over dit onderwerp buigen leidt gelukkig tot meer inzicht, maar heeft ook tot gevolg dat sommige eerdere inzichten herroepen worden, genuanceerd worden, nog beter begrepen worden. De wetenschap staat niet stil.

Hoe voeding ons microbioom beïnvloedt

Hoewel de wetenschap steeds meer inzicht creëert in hoe we het microbioom kunnen beïnvloeden met onze voeding, is er eigenlijk op dit vlak nog niet zoveel zwart op wit oorzakelijk bewezen.

We weten dat er een synergie is tussen mens en bacterie. We beïnvloeden dus mekaar. Er is een heel sterke individuele variabiliteit, geen twee mensen hebben hetzelfde microbioom. Als er een verstoring is van onze darmflora leidt dit tot ziekte en antibiotica verstoren het evenwicht door darmbacteriën te doden.

Alle andere inzichten zijn tot op vandaag niet oorzakelijk met mekaar verbonden. We weten welke stoffen darmbacteriën kunnen produceren. We weten dat veel van deze stoffen in staat zijn om gezondheidsbevorderend te werken. We weten dat vezels ervoor zorgen dat goede darmbacteriën talrijker worden in de darm en dat de diversiteit van bacteriën toeneemt. We weten dat er voedingsmiddelen zijn die veel vezel, of de goede bacteriën, bevatten. Maar bij mensen is het oorzakelijk verband tussen voeding en gezondheidsbevordering via microbioom tot op vandaag niet aangetoond.

In dit TED-filmpje legt een gastroenterologe en professor aan Columbia University uit wat er tot nu toe geweten is. Let vooral op haar verwoordingen ‘can’, ‘may’, en luister vooral naar het fragment vanaf minuut 4.

Ook in Vlaanderen wordt er hard mee getimmerd aan deze weg. In recent onderzoek van de KULeuven, UCL, UGent en VUB (SBO Branding) werd het effect van tarwezemel op het microbioom onderzocht en of behandelingen van tarwezemel een bijkomend effect hebben. Er werd gewerkt met modelsystemen, die het menselijk gastro-intestinaal stelsel nabootsen, of die een deel van de darmwand met mucus imiteren, met verschillende specifieke stammen van bacteriën, met dieren (kippen en muizen) en ook met mensen. Bij de modelsystemen, de bacteriën en de dieren waren de resultaten veelbelovend en duidelijk. Maar uit de proeven bij mensen was het veel moeilijker om besluiten te trekken. Een mens is veel complexer en zijn voedingsinname is veel moeilijker te controleren dan die van proefdieren, wat resulteert in weinig significant aantoonbare effecten van het consumeren van tarwezemel die op verschillende manier voorbehandeld was.

Evidence-based of hype

Moeten we nu besluiten dat het, op vlak van impact op de mens, allemaal maar een hype is, of is dit iets te snel door de bocht. Zoals al eerder gezegd, de wetenschap staat niet stil. Maar om te komen tot zwart op wit bewijzen van effecten van bepaalde voedingscomponenten op de gezondheid van de mens duurt het nog steeds een lange tijd. Tijdens die lange tijd worden de inzichten steeds scherper gesteld, maar worden ook sommige eerdere inzichten herroepen of genuanceerd.

Het is voor journalisten, en voor wetenschappers, heel verleidelijk om preliminaire inzichten mooier te vertellen dan ze eigenlijk zijn, of om iets te hard vooruit te lopen op de feiten, daarom verschijnen er veel media-berichten die niet evidence-based zijn. Vooral rond het effect van voeding op gezondheid stijgt het aantal van zulke berichten spectaculair. De website “Gezondheidenwetenschap” heeft de handen vol om deze berichten in de juiste context te plaatsen en uit de originele wetenschappelijke artikels te filteren wat er nu effectief bewezen is.

Als je dus vragen hebt bij een recent krantenartikel over voeding en gezondheid, ga eens kijken op deze website, ze leggen het piekfijn voor je uit.

Nog even een kort overzicht van wat intussen al geweten is over de bacteriën op ons lichaam. Journalist Peter Brems verdiepte zich eind vorig jaar in de wondere wereld van de bacteriën en hun impact op onze gezondheid. Hier zijn 5 tips.