Optimale reiniging cruciaal voor voedselveiligheid
Bedrijven maken zich doorgaans (te) weinig zorgen over het hygiëneniveau van hun installatie. Nochtans wees een studie door het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) uit dat de ‘onvolledige reiniging van installaties’ verantwoordelijk is voor maar liefst 22% van alle voedselcontaminaties. Door onvolledige reiniging van procesinstallaties kan de kwaliteit van voedingsproducten ernstig worden aangetast, met alle gevolgen vandien. Er kunnen schadelijke biofilms ontstaan, die bovendien moeilijk te verwijderen zijn. Voedingsbedrijven checken dus best wél hoe het gesteld is met de reinigbaarheid van hun installatie - zeker na aanpassingen en uitbreidingen waarbij de regels van hygiënisch ontwerp vaak uit het oog verloren worden.
Voorkomen is dus de boodschap. Maar hoe? Reinigen via de Cleaning-In-Place-methode is al een belangrijke stap in de goede richting. U zorgt er dan best voor dat uw installatie ook optimaal reinigbaar is. Hoe hygiënischer het ontwerp van bij de start, hoe makkelijker reinigbaar uw installatie. De kans op verontreiniging wordt veel kleiner en ook de reiniging zelf zal minder inspanningen kosten en u een kostenbesparing opleveren, naast het verminderde risico op productieverlies of recalls van uw producten.
| Cleaning-In-Place: Het automatisch reinigen van volledige componenten van installaties of leidingen zonder die te ontmantelen of te openen, via circulatie van vloeibare reinigingsoplossingen. |
Enkele algemene basisregels van hygiënisch ontwerp
Hygiënisch ontwerp kan heel ver gaan. Zoals bij alle regels bestaat ook hier de kunst erin om het evenwicht te bewaren tussen het streven naar een optimaal hygiënisch ontworpen installatie en functionaliteit. Zo kan bijvoorbeeld een schaperroerwerk in een tank minder goed reinigbaar zijn dan een standaard roerwerk, maar toch de voorkeur genieten omwille van zijn hogere efficiëntie in het productieproces.
Wie rekening houdt met een aantal eenvoudige basisregels, kan echter de reinigbaarheid van zijn installatie al een stuk verbeteren zonder grote kosten te maken. Dat is althans de visie van Packo Inox Industry, producent van roestvast stalen procesinstallaties voor de voedingsindustrie en de farmaceutische sector. Zij vatten hieronder de belangrijkste basisregels samen waarop u moet letten:
- De materiaalkeuze: inox en aangepaste dichtingen als cruciale basis
- De afwerkinggraad: gladgepolierde oppervlakken
- De koppelingen en aansluitingen: hygiënische verbindingen zonder scherpe overgangen of spleten
Dit artikel poogt niet volledig te zijn op vlak van hygiëninsch ontwerp, maar geeft vooral de essentie weer.
1.Inox een aangepaste dichtingen als cruciale basis
Aan de materialen van procesinstallaties worden hoge eisen gesteld in de voedingsmiddelenindustrie. Ze moeten niet alleen bestand zijn tegen de ingrediënten die u gebruikt (chocolade, eieren, verbeteraars, enzovoort), maar ook tegen de inwerking van reinigings- en desinfectiemiddelen onder verschillende procesomstandigheden. Roestvast staal (RVS) of inox is hiervoor het materiaal bij uitstek: het is uitstekend reinigbaar en heeft bovendien een goede corrosiebestendigheid.
Maar ook in inox bestaan verschillen. Welke soort u best gebruikt voor uw installatie, zal afhangen van uw productieproces, de ingrediënten waarmee u werkt en de reinigingsoplossingen die u gebruikt.
In de voedingsindustrie is RVS AISI 304 het meest gangbaar, een type staal met 18% chroom en 8% nikkel.
Voor sommige toepassingen is een grotere corrosiebestendigheid vereist en geniet RVS AISI 316 de voorkeur, met 16% chroom, 10% nikkel en 2% molybdeen. AISI 316 wordt bijvoorbeeld toegepast bij installaties waar de materialen in aanraking komen met zuren of zouten (bijvoorbeeld bij margarine) of in omstandigheden waar een hogere resistentie tegen chloriden vereist is.
Ook aan het materiaal van de dichtingen worden hoge eisen gesteld: ze moeten voldoen aan de voedselcontactwetgeving en ook bestand zijn tegen de producten waarmee ze in aanraking komen. Het komt nog steeds voor dat dichtingen afbrokkelen, waardoor de kans vergroot dat deeltjes in de voeding terechtkomen. Bovendien zijn scheurtjes de ideale schuilplaats voor vuil. De optimale materiaalkeuze is afhankelijk van de precieze toepassing en reinigingsmethode. Bezorg daarom de leverancier van uw procesinstallatie zoveel mogelijk informatie over de samenstelling van uw product en zeker over de chemicaliën die u zal gebruiken.
2.Gladgepolierde oppervlakken
Roestvast staal mag dan al de ideale materiaalkeuze zijn, als het te ruw is afgewerkt, is het moeilijker reinigbaar en biedt het bacteriën toch de gelegenheid om zich aan het oppervlak vast te hechten. Wie dus kleine putjes, insluitingen of scheurtjes opmerkt, krijgt gegarandeerd problemen.
Daarom eist u best in uw technische specificaties dat het oppervlak in contact met uw product een ruwheidsgraad (Ra) < 0,8 à 1 µm heeft.
De ruwheidsgraad Ra is het rekenkundig gemiddelde van de afwijkingen van het ruwheidsprofiel ten opzichte van de middelste lijn
Bron: Packo Inox |
In de praktijk worden ook lassen regelmatig gepolierd tot de gewenste ruwheidsgraad. Omdat tijdens het lassen een oxidatielaagje wordt gevormd - te herkennen aan de typische verkleuring van de las - is een bijkomende beits- en passivatiebehandeling aangewezen om corrosie te voorkomen. Het beitsmiddel ‘eet’ het oxidatielaagje als het ware op, waarna het passiveren de corrosiebestendige toplaag terug herstelt.
3. Hygiënische verbindingen zonder scherpe overgangen of spleten
Dé gouden regel voor hygiënische verbindingen: vermijd metaal-op-metaal-verbindingen en spleten, dode hoeken en kantjes.
Verbindingen lassen geniet de absolute voorkeur. Indien dit niet kan, voorzie metaal-op-metaal-verbindingen dan zeker van een rubberen dichting voor een volledige afsluiting.
Vermijd verbindingen met schroefdraad zoveel mogelijk - zeker binnenin de installatie - omdat de schroefdraad een ideale broeihaard is voor bacteriën. In de praktijk worden nog vaak bouten en moeren gebruikt om bijvoorbeeld een roerwerk of andere onderdelen vast te maken. Indien dergelijke verbindingen noodzakelijk zijn, vergeet dan zeker de rubberen dichting niet.
Bron: Packo Inox
Vervolgartikels
Bron
Packo Inox Industry, Torhoutsesesteenweg 154, 8210 Zedelgem, www.packo.com