Transportbanden in voedingsmiddelenindustrie
In de voedingsindustrie zijn er evenveel soorten transportsystemen als er productieprocessen zijn. Zo vinden TPU weefselbanden toepassing in de bakkerijindustrie en zijn vlakke kunststof banden eerder gebruikelijk in de vleesverwerkende industrie, anderen zweren dan weer bij het gebruik van roestvast staal. Om het hygiënisch karakter van deze transportbanden in de toekomst beter te kunnen beoordelen werkt EHEDG momenteel aan een specifieke richtlijn. Toch kan men op basis van reeds bestaande, algemenere EHEDG richtlijnen al een aantal belangrijke aandachtspunten identificeren.
Hygiënisch ontwerp
Hygiënische transportbanden moeten beantwoorden aan EHEDG richtlijn 8 die algemene criteria voor het hygiënisch ontwerpen van procesapparatuur beschrijft. Daarnaast is er ook nog EHEDG richtlijn 13 die specifiek gericht is naar uitrustingen voor open processen. Centraal staan eisen op het vlak van constructie, installatie, lay-out, oppervlakken, lassen, steunen, isolatie, geometrie, draineerbaarheid en ‘last but not least’ ook materialen.
Een bekend principe van hygiënisch ontwerpen is dat dode hoeken ten alle tijde vermeden moeten worden, want daar kunnen zich productresten en vuil in ophopen. Ook verdienen ronde buizen de voorkeur op vierhoekige. Verder voorziet men best zo veel mogelijk hellingen (van enkele graden), dit opdat er in en op de installatie geen vloeistoffen (restvloeistoffen, condens, reinigingsvloeistoffen) zouden kunnen blijven staan. Aandrijfrollers moeten volledig gesloten zijn, net als de gebruikte vertanding. Deze mogen bovendien geen dode ruimten of afgeronde hoeken vertonen, opdat er geen ophoping van vuil zou kunnen plaatsvinden.
Met het oog op kwaliteitsbeheersing en traceerbaarheid hebben de kunststof banden best een onderscheidende kleur, zodat stukjes die zouden kunnen loskomen en in het product terechtkomen goed zichtbaar zijn.
Afwerking en onderhoud van de banden zijn eveneens belangrijk. Zo is het bijvoorbeeld opletten voor het rafelen van randen bij weefselbanden.
Materiaalkeuze
De keuze van het materiaal waaruit de transportband bestaat, blijkt uitermate belangrijk te zijn. Het oppervlak dient glad afgewerkt te zijn, met een ruwheid van minder dan 0,8 µm Ra. Geschikte kunststof materialen, die bovendien voldoen aan de food contact wetgeving (Verordening EG 1935/2004) zijn bijvoorbeeld:
- PVC (polyvinylchloride)
- PA (polyamide)
- PU (polyurethaan)
- PES (polyethersulfon)
Bij gebruik van roestvast staalt geeft EHEDG de voorkeur aan rvs AISI 316L boven rvs AISI 304 (dat corrosiegevoelig is bij niet-neutrale pH-waarden).
Nieuwe evoluties zijn het gebruik van materialen en coatings met antibacteriële (op basis van zilverionen of triclosan) of zelfreinigende (op basis van het zogenaamde ‘lotuseffect’) eigenschappen.
Afdichtingen
Het lijkt een detail, maar ook de afdichting van de as van de trommelmotor (die binnen de aandrijfrol is gemonteerd) vraagt aandacht. Deze moet lekdicht zijn. Enerzijds mogen er immers geen reinigingsmiddelen of water in de motor terechtkomen en anderzijds mag er geen motorolie of vet naar buiten komen (ook niet bij een warme motor). EHEDG adviseert onder meer volgende afdichtingsmaterialen:
- EPDM (ethyleen propyleen dieen monomeer)
- FKM (fluorhoudend elastomeer)
- HNBR (gehydrogeneerd nitrilbutadieen rubber)
- FFKM (perfluorelastomeer
- Siliconenrubber
Reinigbaarheid
Om goed reinigbaar te zijn moeten de banden eenvoudig gelift kunnen worden zodat de ruimte eronder degelijk gereinigd kan worden. Bandenspanners zouden dus makkelijk losgemaakt moeten kunnen worden.
Reiniging van schakelbanden verdient extra aandacht, kleverige producten kunnen zich namelijk makkelijk ophopen in de open ruimten tussen de schakels.
Een mogelijkheid om de reiniging van transportbanden te optimaliseren is het inbouwen van een zogenoemd ‘Cleaning In Place’ (CIP) systeem, bestaande uit een leidingnetwerk met sproeinozzles die met behulp van reinigingsmiddelen in combinatie met voor- en naspoelen met water de binnen- en buitenkant van de transportband reinigen.
De European Hygienic Engineering & Design Group (EHEDG) is een Europees consortium dat in 1989 opgericht werd. Vrijwilligers uit voedingsindustrie, machinebouw, onderzoeksinstellingen en overheid werken er samen aan het opstellen van richtlijnen voor het hygiënisch ontwerpen van installaties en appendages om hygiëne bij de productie van voedingsmiddelen te bevorderen. Op die manier helpen zij bedrijven om GMP en HACCP te implementeren en dus tegemoet te komen aan de:
|
EHEDG advies- en dienstverlening
EHEDG staat in voor het beoordelen, testen en certificeren van installaties en appendages conform de EHEDG richtlijnen. Voor EHEDG België en Nederland kan u hiervoor contact opnemen met: jacques.kastelein@tno.nl.
Bron
Y. De Groote. (2010) Glad afgewerkt oppervlak voorkomt vervuiling, richtlijnen hygiënisch ontwerpen voor transportbanden in de maak. Motion Control, 64 , 7-8.
Nuttige links
- Sirris TIS-project ‘Antibacteriële materialen’, contact Marc.VanStappen@sirris.be
- Agoria cursus ‘Hygiënisch ontwerp van machines voor voedings- en verpakkingsindustrie’ (29/09, 5/10 en 12/10), contact jeroen.vits@agoria.be
- Motion Control, het vakmedium voor factory en process automation
